Sáp nhập Gia Lai – Bình Định: Trục Phát Triển Cao Nguyên – Duyên Hải Với Công Nghiệp Liên Vùng và Du Lịch Bản Sắc

26 Tháng 5, 2025

Sáp nhập Gia Lai và Bình Định thành tỉnh Gia Lai – Bình Định là bước đi chiến lược, tạo ra cực tăng trưởng mới mang tính liên vùng giữa Tây Nguyên và duyên hải Nam Trung Bộ. Với diện tích lên đến 21.576 km² (lớn thứ 2 cả nước), dân số hơn 3,1 triệu người, tỉnh mới kết hợp lợi thế của cao nguyên và biển: nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp – logistics biển, du lịch văn hóa – sinh thái. Bài viết dưới đây phân tích toàn diện tình hình kinh tế – xã hội trước và sau sáp nhập, những điểm nhấn chiến lược và SWOT, từ đó làm sáng tỏ tiềm năng phát triển dài hạn của tỉnh mới.

Tóm tắt quy hoạch phát triển du lịch tỉnh Gia Lai giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050

Quy hoạch Khu công nghiệp- Cụm công nghiệp tỉnh Gia Lai giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050

Tóm tắt quy hoạch Tỉnh Gia Lai thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050

Tóm tắt quy hoạch giao thông tỉnh Bình Định giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050

Khám phá Tiềm năng Bất động sản Bình Định: Động lực từ quy hoạch và hạ hầng

Kinh Tế Đêm Tại Bình Định: Bước Đột Phá Thu Hút Du Khách

Tóm tắt Kế hoạch phát triển nhà ở tỉnh Bình Định giai đoạn 2020-2025

Mục lục

Tình hình kinh tế – xã hội trước sáp nhập

Gia Lai: Cao nguyên nông nghiệp và văn hóa Tây Nguyên

Gia Lai là tỉnh lớn nhất Tây Nguyên, nổi bật với diện tích rộng (15.510 km²), dân số 1,61 triệu người và lực lượng lao động dồi dào (~950.000 người). GRDP năm 2023 đạt ~66.800 tỷ đồng, cơ cấu kinh tế vẫn thiên về nông nghiệp (~35%), nhưng đang chuyển dịch sang công nghiệp chế biến và năng lượng tái tạo.

Cây công nghiệp dài ngày: cà phê, cao su, hồ tiêu, mía đường.
Điện gió, điện mặt trời đang phát triển tại các huyện Chư PƯh, Chư Sê, Đăk Pơ.
Du lịch sinh thái – văn hóa: Hồ T’Nưng, Biển Hồ chè, lễ hội cồng chiêng của dân tộc Gia Rai – Ba Na.

Tuy nhiên, tỉnh còn thiếu cảng biển, logistics kém phát triển, phụ thuộc xuất thô nông sản và tỷ lệ dân cư đô thị hóa thấp (~22,9%).

Bình Định: Trung tâm duyên hải Nam Trung Bộ

Bình Định là tỉnh duyên hải có nền công nghiệp phát triển sớm, GRDP đạt 87.800 tỷ đồng (2023, tăng 7,28%), cơ cấu công nghiệp – dịch vụ chiếm trên 65%. Dân số đạt 1,5 triệu người, tập trung tại các đô thị ven biển như Quy Nhơn, An Nhơn.

Công nghiệp chế biến: gỗ, thuỷ sản, điện – năng lượng tái tạo.
Khu kinh tế Nhơn Hội, cảng Quy Nhơn (tàu 70.000 DWT) là trung tâm logistics xuất khẩu.
Du lịch biển đảo: Kỳ Co, Eo Gió, Ghềnh Ráng – Tiên Sa, kết hợp di sản Chăm-pa và võ cổ truyền Tây Sơn.

Tuy nhiên, tỉnh vẫn phụ thuộc nhiều vào du lịch – thuỷ sản, dễ tổn thương trước thiên tai, biến đổi khí hậu, và thiếu các dự án công nghiệp quy mô lớn.

Hạn chế chung

Cả hai tỉnh đều có tỷ suất di cư thuần âm: Gia Lai (-3,1‰), Bình Định (-4,5‰), phản ánh thách thức giữ chân lao động trẻ.
Thiếu đồng bộ hạ tầng giao thông kết nối Đông – Tây, đặc biệt tại các huyện vùng sâu (Kon Chro, K’Bang, Vân Canh…).
Mỗi tỉnh còn đơn lẻ trong liên kết vùng, hạn chế trong thu hút FDI quy mô lớn.

Tình hình kinh tế – xã hội sau sáp nhập

Quy mô kinh tế mới

Sau sáp nhập, tỉnh Gia Lai – Bình Định có GRDP hợp nhất khoảng 154.600 tỷ đồng, dân số hơn 3,12 triệu người, lực lượng lao động gần 1,8 triệu người. Đây là tỉnh có diện tích lớn thứ 2 cả nước, kết hợp địa hình cao nguyên – duyên hải – biên giới, tạo ra không gian kinh tế đa tầng.

GRDP đứng nhóm đầu Tây Nguyên – duyên hải miền Trung.
Quy mô dân số xếp thứ 16 toàn quốc, tạo thị trường tiêu dùng nội tỉnh đủ lớn.
Mật độ dân số thấp (145 người/km²), là dư địa phát triển đô thị và công nghiệp mới.

Các lĩnh vực trọng tâm

Nông nghiệp – công nghệ cao

Gia Lai tiếp tục phát triển cây công nghiệp (cà phê, cao su), nông nghiệp hữu cơ, và ứng dụng chuyển đổi số trong canh tác.
Bình Định tập trung vùng trồng rau, hoa, cây ăn trái ven biển, kết hợp với chuỗi chế biến.
Mô hình liên kết Đông – Tây: vùng nguyên liệu Gia Lai → chế biến – xuất khẩu tại cảng Quy Nhơn.

Công nghiệp – logistics

Toàn tỉnh có 20 KCN và 63 CCN đang hoạt động – nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước.
Hệ thống KKT Nhơn Hội, cảng Quy Nhơn, tuyến cao tốc Quy Nhơn – Pleiku, QL19 tạo trục logistics xuất khẩu ra biển Đông.
Quy hoạch thêm 5.025 ha KCN và 5.017 ha CCN đến năm 2030 – quy mô vượt trội trong vùng.

Du lịch – dịch vụ

Kết hợp du lịch cao nguyên (Pleiku, Biển Hồ, cồng chiêng) và biển đảo (Kỳ Co, Hòn Khô).
Di tích Chăm, võ cổ truyền, các lễ hội đặc sắc tạo ra chuỗi du lịch văn hóa xuyên vùng.
Dự kiến thu hút hơn 7 triệu lượt khách/năm vào 2030 nếu đầu tư bài bản.

Xã hội – lao động

Lực lượng lao động lớn (~1,8 triệu người), trẻ và có tiềm năng đào tạo.
Thách thức: di cư lao động, chênh lệch phát triển giữa Quy Nhơn và vùng sâu Pleiku, Tây Sơn, Kon Chro…

Hạ tầng giao thông – xương sống phát triển vùng

5 tuyến cao tốc quốc gia đi qua (3 trục Đông – 2 trục Tây): kết nối Bắc – Nam và Tây Nguyên – Duyên hải.
Quốc lộ 1A, QL19, QL14, đường sắt Bắc – Nam, đường ven biển, cao tốc Quy Nhơn – Pleiku giúp hoàn chỉnh mạng lưới.
2 sân bay (Phù Cát, Pleiku) và cảng Quy Nhơn giúp phát triển cả hành khách và logistics xuất khẩu.

Thách thức sau sáp nhập

Khó khăn đồng bộ quản lý giữa vùng núi – vùng biển.
Chênh lệch về hạ tầng, văn hóa và phân bố dân cư giữa hai tiểu vùng.
Cần quy hoạch đô thị lõi phù hợp: Pleiku là trung tâm cao nguyên, Quy Nhơn trung tâm biển – quốc tế.
Rủi ro từ biến đổi khí hậu (lũ, hạn, bão ven biển) và áp lực môi trường công nghiệp.

Những điểm nhấn chính của tỉnh Gia Lai – Bình Định

Quy mô kinh tế – dân số vượt trội trong vùng

GRDP hợp nhất trên 154.000 tỷ đồng, đứng đầu Tây Nguyên và trong nhóm dẫn đầu duyên hải miền Trung.
Dân số 3,12 triệu người, nguồn nhân lực trẻ, mật độ thấp, dư địa phát triển rộng mở.
Diện tích hơn 21.500 km² – tỉnh lớn thứ 2 cả nước, mở rộng không gian kinh tế từ cao nguyên ra biển Đông.

Kết hợp Đông – Tây, Cao nguyên – Duyên hải

Mô hình phát triển liên vùng độc đáo: nông nghiệp – nguyên liệu (Gia Lai) + công nghiệp – cảng biển (Bình Định).
Tạo thành chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất – chế biến – xuất khẩu.
Giao thoa bản sắc văn hóa dân tộc Tây Nguyên với di sản Chăm-pa và văn hóa biển.

Hệ thống hạ tầng và logistics nổi bật

Cảng Quy Nhơn là cửa ngõ xuất khẩu toàn vùng Tây Nguyên.
Cao tốc, quốc lộ, sân bay và đường sắt kết nối vùng – quốc tế.
Mạng lưới KCN – CCN rộng khắp, có quy hoạch mở rộng lớn đến năm 2030.

Du lịch bản sắc – kết hợp cao nguyên và biển

Sản phẩm du lịch đa dạng: văn hóa – sinh thái – biển đảo – thể thao mạo hiểm.
Lợi thế phát triển du lịch nghỉ dưỡng, khám phá, du lịch lễ hội, võ thuật.
Kỳ vọng trở thành trung tâm du lịch liên kết vùng Tây Nguyên – miền Trung.

Năng lượng tái tạo và nông nghiệp xanh

Gia Lai là “thủ phủ điện gió” của Tây Nguyên, tiềm năng điện mặt trời còn rất lớn.
Bình Định phát triển điện mặt trời áp mái, khu công nghiệp xanh.
Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, hữu cơ, tuần hoàn đang được triển khai tại nhiều địa phương.

Phân tích SWOT tỉnh Gia Lai – Bình Định

Điểm mạnh (Strengths)

Quy mô kinh tế – dân số lớn, kết hợp lợi thế vùng cao nguyên và vùng biển.
Sở hữu cảng biển nước sâu, hệ thống hạ tầng liên vùng đa dạng (cao tốc, sân bay, quốc lộ).
Mạng lưới KCN – CCN phát triển nhanh, có nhiều quỹ đất lớn.
Bản sắc văn hóa đa dạng: dân tộc thiểu số, võ thuật, nghệ thuật dân gian, di sản Chăm-pa.
Tiềm năng lớn về năng lượng tái tạo và nông nghiệp hữu cơ.

Điểm yếu (Weaknesses)

Chênh lệch phát triển giữa cao nguyên và duyên hải, giữa đô thị và nông thôn.
Tỷ lệ đô thị hóa và lao động kỹ năng cao còn thấp (Gia Lai chỉ 22,9%).
Logistics nội tỉnh chưa đồng bộ, nhất là vùng núi, vùng sâu.
Du lịch còn thiếu sản phẩm cao cấp, dịch vụ chất lượng cao.

Cơ hội (Opportunities)

Hưởng lợi từ chính sách phát triển vùng Trung Bộ và Tây Nguyên (Nghị quyết 26-NQ/TW).
Tăng trưởng xuất khẩu qua cảng biển, logistics nội vùng, liên kết với Tây Nguyên – Nam Lào – Đông Bắc Campuchia.
Đầu tư vào năng lượng tái tạo, công nghiệp xanh, nông nghiệp tuần hoàn.
Phát triển du lịch liên tỉnh và liên vùng: Tây Nguyên – duyên hải – Campuchia.

Thách thức (Threats)

Biến đổi khí hậu ảnh hưởng mạnh đến duyên hải (bão, xâm thực) và cao nguyên (hạn, lũ).
Cạnh tranh thu hút FDI với Khánh Hòa, Đà Nẵng, Quảng Ngãi.
Rủi ro thị trường xuất khẩu nông sản, phụ thuộc giá cà phê, cao su, thủy sản.
Khó khăn đồng bộ hệ thống hành chính, quy hoạch sau sáp nhập.

Kết luận và kiến nghị phát triển dài hạn

Sáp nhập Gia Lai – Bình Định không chỉ mở rộng không gian phát triển, mà còn tạo ra một mô hình “tỉnh liên vùng” độc đáo – vừa có cao nguyên, vừa có biển, vừa có tiềm lực nông nghiệp – công nghiệp – dịch vụ đa dạng. Với GRDP hợp nhất hơn 154.000 tỷ đồng, hệ thống hạ tầng hiện đại, văn hóa phong phú và vị trí chiến lược kết nối Đông – Tây, tỉnh mới có thể trở thành động lực phát triển vùng miền Trung – Tây Nguyên trong giai đoạn 2025–2035.

Định hướng chiến lược:

Xây dựng mô hình phát triển 2 trung tâm: Quy Nhơn (đô thị biển – logistics – du lịch quốc tế) và Pleiku (trung tâm cao nguyên – nông nghiệp – năng lượng).
Phát triển trục kinh tế Đông – Tây: kết nối vùng nguyên liệu Gia Lai với cụm chế biến – xuất khẩu Bình Định.
Ưu tiên đầu tư cho hệ thống hạ tầng kết nối vùng sâu – vùng xa, đặc biệt là Tây Sơn – Vĩnh Thạnh – Kon Chro – Kông Chro – Ia Pa.

Giải pháp đề xuất:

1. Hoàn thiện quy hoạch liên vùng sau sáp nhập: tích hợp đô thị, giao thông, công nghiệp, môi trường và xã hội.

2. Đẩy mạnh đào tạo nghề, thu hút lao động quay về địa phương, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

3. Ứng phó biến đổi khí hậu: đầu tư hạ tầng chống lũ – chống xâm nhập mặn, quy hoạch nông nghiệp thông minh.

4. Tăng cường xúc tiến đầu tư FDI có chọn lọc vào năng lượng tái tạo, công nghiệp phụ trợ, logistics và du lịch nghỉ dưỡng.

5. Xây dựng thương hiệu vùng cho nông sản (cà phê Gia Lai, thủy sản Bình Định), du lịch (cao nguyên – biển), và năng lượng xanh.

Tương lai bền vững:

Nếu tận dụng tốt các lợi thế và đồng bộ hóa hạ tầng – thể chế, Gia Lai – Bình Định có thể trở thành tỉnh kiểu mẫu về phát triển đa vùng, nơi kết nối cao nguyên và duyên hải, hội tụ giá trị truyền thống và công nghệ hiện đại – là trụ cột của miền Trung – Tây Nguyên trong giai đoạn mới.

Trên đây là những thông tin tổng quan về “Gia Lai – Bình Định Sáp Nhập: Trục Phát Triển Cao Nguyên – Duyên Hải Với Công Nghiệp Liên Vùng và Du Lịch Bản Sắc” do Sen Vàng Group cung cấp. Hy vọng với những thông tin trên giúp chủ đầu tư, nhà đầu tư và doanh nghiệp có thêm những thông tin về một trong những tiêu chí cần cân nhắc, xem xét trước khi đầu tư. Ngoài ra để xem thêm các bài viết về tư vấn phát triển dự án, anh chị, bạn đọc có thể truy cập trang web https://senvangdata.com.vn/.