Quá trình đô thị hóa nhanh chóng kết hợp với tác động ngày càng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu đang tạo ra thách thức lớn về ngập lụt, ô nhiễm nguồn nước và suy thoái hệ sinh thái tại các đô thị Việt Nam. Để giải quyết vấn đề này, mô hình Thành phố Bọt biển (Sponge City), khởi xướng tại Trung Quốc từ năm 2013, nổi lên như một triết lý quy hoạch đô thị bền vững, mang lại giải pháp toàn diện và hiệu quả.
Mô hình này vận hành theo nguyên tắc cốt lõi “thấm – lưu – lọc – xả – tái sử dụng” nước mưa, thông qua việc tích hợp hài hòa giữa hạ tầng xanh (hồ điều hòa, vườn mưa, mái nhà xanh), hạ tầng xám (hệ thống cống, bể chứa) và hệ thống quản lý thông minh. Các lợi ích chính bao gồm giảm thiểu rủi ro ngập lụt, đảm bảo an ninh nguồn nước, cải thiện vi khí hậu đô thị, gia tăng đa dạng sinh học và thúc đẩy kinh tế xanh.
Kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt từ chương trình thí điểm quốc gia của Trung Quốc tại 30 thành phố, đã chứng minh hiệu quả vượt trội. Các đô thị như Thượng Hải, Vũ Hán đã giảm tới 80% tình trạng ngập lụt và đạt mục tiêu tái sử dụng 70% lượng nước mưa tại chỗ.
Tại Việt Nam, mô hình Thành phố Bọt biển đang trong giai đoạn triển khai thí điểm tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, được hỗ trợ bởi khung chính sách quốc gia thuận lợi (Chiến lược Tăng trưởng Xanh, Cam kết Net Zero) và các dự án hợp tác quốc tế (GIZ). Tuy nhiên, Việt Nam vẫn đối mặt với các thách thức như chi phí đầu tư cao, thiếu quy hoạch tích hợp đồng bộ, hạn chế về tiêu chuẩn kỹ thuật và năng lực vận hành.
Để nhân rộng thành công mô hình này, Việt Nam cần tập trung vào bốn nhóm giải pháp chiến lược: (1) Hoàn thiện khung pháp lý và bộ tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia; (2) Lồng ghép toàn diện các nguyên tắc của Thành phố Bọt biển vào quy hoạch tổng thể đô thị và quy hoạch lưu vực sông; (3) Ứng dụng công nghệ thông minh (IoT, GIS) để giám sát và vận hành hiệu quả; (4) Xây dựng cơ chế tài chính linh hoạt (hợp tác công-tư, trái phiếu xanh) và nâng cao nhận thức cộng đồng. Việc triển khai thành công mô hình này không chỉ giải quyết bài toán ngập úng mà còn là bước đi chiến lược hướng tới xây dựng các đô thị Việt Nam có khả năng chống chịu cao, thông minh, sinh thái và bền vững.
Khái niệm “Thành phố Bọt biển” (Sponge City) được khởi xướng tại Trung Quốc vào năm 2013, là một triết lý phát triển đô thị bền vững nhằm đối phó với các thách thức do đô thị hóa nhanh chóng và biến đổi khí hậu gây ra. Về bản chất, đây là mô hình quy hoạch đô thị sử dụng các giải pháp dựa trên thiên nhiên (Nature-Based Solutions) để quản lý nước mưa, giúp thành phố hoạt động như một “tấm bọt biển” tự nhiên.
Mô hình vận hành dựa trên 5 nguyên tắc cốt lõi: Thấm – Lưu – Lọc – Xả – Tái sử dụng.
Mục tiêu cốt lõi của mô hình là đảm bảo 70-80% lượng nước mưa được hấp thụ và tái sử dụng tại chỗ, phục hồi chu trình thủy văn tự nhiên trong đô thị, và chuyển đổi tư duy từ “thoát nước nhanh” sang “giữ nước thông minh”.
Một Thành phố Bọt biển hoàn chỉnh được cấu thành từ ba hợp phần vận hành tương hỗ, tạo thành một mạng lưới quản lý nước liên thông và hiệu quả.
Mô hình Thành phố Bọt biển mang lại các lợi ích toàn diện trên các phương diện kinh tế, xã hội và môi trường.
|
Lĩnh vực |
Lợi ích Chi tiết |
|
Môi trường |
Khả năng chống chịu ngập lụt: Giảm lưu lượng đỉnh và khối lượng dòng chảy bề mặt, kiểm soát hiệu quả rủi ro ngập úng. |
|
An ninh nguồn nước: Tăng cường bổ cập nước ngầm, giảm khai thác nước mặt. Tái sử dụng nước mưa giúp giảm nhu cầu về nước sạch. |
|
|
Cải thiện chất lượng môi trường: Giảm ô nhiễm từ dòng chảy bề mặt, lọc sạch nước mưa, giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị, tăng đa dạng sinh học. |
|
|
Kinh tế |
Giảm thiệt hại kinh tế: Giảm thiểu thiệt hại do ngập lụt gây ra cho tài sản, cơ sở hạ tầng và hoạt động kinh doanh. |
|
Tiết kiệm chi phí đầu tư và vận hành: Giảm quy mô và chi phí cho hạ tầng thoát nước truyền thống. Tiết kiệm chi phí xử lý nước. |
|
|
Thúc đẩy kinh tế xanh: Tạo việc làm trong lĩnh vực xây dựng và bảo trì hạ tầng xanh, phát triển du lịch sinh thái, tăng giá trị bất động sản. |
|
|
Xã hội |
Xanh hóa đô thị và nâng cao chất lượng sống: Mở rộng không gian xanh công cộng, tạo cảnh quan đô thị hấp dẫn, cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần cho người dân. |
|
Tăng cường tiện ích và phúc lợi: Tạo ra các không gian đa chức năng cho giải trí, thể thao và giáo dục môi trường. |
Hiệu quả của mô hình Thành phố Bọt biển được đo lường thông qua một hệ thống chỉ số toàn diện, trong đó Chỉ số Thành phố Bọt biển (Sponge City Index – SCI) là thước đo tổng hợp quan trọng nhất, phản ánh khả năng hấp thụ, tái sử dụng nước mưa và giảm ngập của đô thị.
Bảng so sánh Quy chuẩn Việt Nam và Tiêu chuẩn Thành phố Bọt biển (Trung Quốc)
Trung Quốc là quốc gia tiên phong và thành công nhất trong việc triển khai mô hình Thành phố Bọt biển trên quy mô lớn.
Năm 2014, đối mặt với tình trạng ngập lụt đô thị ngày càng nghiêm trọng, Chính phủ Trung Quốc đã khởi động Chương trình Thí điểm Quốc gia về Thành phố Bọt biển.
|
Thành phố |
Đặc điểm và Kết quả nổi bật |
|
Vũ Hán |
Bối cảnh: “Thành phố trăm hồ” nhưng bị ngập nặng do 70% diện tích hồ tự nhiên bị san lấp. <br> Giải pháp: Triển khai 389 dự án thí điểm tại các quận Qingshan và Sixin (38,5 km²). Tập trung khôi phục hệ thống hồ, xây dựng vườn mưa, vỉa hè thấm nước. <br> Kết quả: Giảm số điểm ngập từ 162 xuống 30. Thời gian ngập giảm từ 1 tháng xuống còn 6 giờ. Chống chịu thành công trận mưa kỷ lục năm 2020 (472,3 mm/ngày) mà không bị ngập nghiêm trọng. Tăng giá trị đất xung quanh các khu vực dự án lên gấp đôi. |
|
Thượng Hải |
Bối cảnh: Đô thị ven biển chịu ảnh hưởng kép từ mưa lớn và triều cường. <br> Giải pháp: Triển khai tại các khu vực thí điểm như Lingang, Pudong. Ưu tiên giải pháp mái xanh, vườn mưa, hồ điều hòa kết hợp hệ thống cống ngầm thông minh. <br> Kết quả: Đạt chỉ số SCI 85/100 vào năm 2025. Giảm 80% lượng ngập lụt tại khu vực Pudong. Tái sử dụng 60% nước mưa. Giảm 15% phát thải CO2. Tích hợp dữ liệu vào nền tảng “Thành phố thông minh”. |
|
Bắc Kinh |
Bối cảnh: Thiếu nước và ngập lụt nghiêm trọng sau trận lụt lịch sử năm 2012. <br> Giải pháp: Tích hợp mô hình vào quy hoạch “Thành phố vườn sinh thái”. Cải tạo cảnh quan sông Yongding thành hành lang xanh, xây dựng 45.000 m² mái xanh. <br> Kết quả: Giảm ngập cục bộ 50-70% tại khu thí điểm. Tái sử dụng 50% nước mưa. Mức nước ngầm được cải thiện 25%. |
Việt Nam, với đặc điểm khí hậu nhiệt đới gió mùa và tốc độ đô thị hóa nhanh, đang đối mặt với nguy cơ ngập úng ngày càng gia tăng. Theo thống kê, 45/63 tỉnh thành có hiện tượng ngập cục bộ, trong đó TP.HCM và Hà Nội có tới 70-75% diện tích bề mặt trung tâm là bê tông hóa. Mô hình Thành phố Bọt biển được xem là hướng đi chiến lược, phù hợp với các định hướng quốc gia về Tăng trưởng Xanh và cam kết Net Zero.
Thách thức chính bao gồm:
Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL): Dự án MCRP
Các đô thị lớn của Việt Nam đang ở giai đoạn đầu áp dụng mô hình, với chỉ số SCI còn thấp so với các thành phố tiên phong.
|
Tiêu chí |
TP. Hồ Chí Minh |
Hà Nội |
Thượng Hải |
|
Chỉ số SCI (ước tính 2025) |
55/100 |
50/100 |
85/100 |
|
Mục tiêu SCI đến 2030 |
65/100 |
60/100 |
– |
|
% diện tích thấm nước |
~15% (tại KĐT mới) |
15-20% |
80% (mục tiêu 2030) |
|
% giảm ngập |
~25% |
~20% |
~80% |
|
Dự án thí điểm |
Vinhomes Grand Park, Thủ Thiêm Eco Smart City |
Vinhomes Ocean Park, Smart City |
Lingang, Pudong |
|
Thách thức chính |
Địa hình thấp, ngập triều, lún đất |
Bê tông hóa cao, mất hệ thống hồ tự nhiên |
Chi phí cải tạo cao, lũ cực đoan |
Để triển khai hiệu quả, Việt Nam cần một lộ trình chiến lược với các giải pháp đồng bộ.
Mô hình Thành phố Bọt biển không chỉ là một giải pháp kỹ thuật chống ngập mà là một cách tiếp cận toàn diện để tái cấu trúc mối quan hệ giữa đô thị và tự nhiên. Đối với Việt Nam, đây là một chiến lược thiết yếu để xây dựng các đô thị có khả năng chống chịu, bền vững và đáng sống trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Sự thành công của mô hình này đòi hỏi một cam kết chính trị mạnh mẽ, sự thay đổi trong tư duy quy hoạch từ “xả nhanh” sang “giữ thông minh”, cùng với sự đầu tư dài hạn và sự đồng hành của toàn xã hội. Đây là con đường tất yếu để Việt Nam hiện thực hóa các mục tiêu phát triển bền vững và cam kết Net Zero vào năm 2050.
|
Trên đây là những thông tin tổng quan về “Mô hình Thành phố Bọt ” do Sen Vàng Group cung cấp. Hy vọng với những thông tin trên giúp chủ đầu tư, nhà đầu tư và doanh nghiệp bất động sản có cái nhìn tổng quan về tiềm năng phát triển bất động sản. Ngoài ra để xem thêm các bài viết về tư vấn phát triển dự án, anh chị, bạn đọc có thể truy cập trang web senvangdata.com/. |
|
————————–
Dịch vụ tư vấn Báo cáo phát triển bền vững: Xem chi tiết
Xem thêm các dịch vụ / tài liệu khác của Sen Vàng :
————————–
Bất động sản Sen Vàng – Đơn vị tư vấn phát triển dự án bất động sản uy tín, chuyên nghiệp Việt Nam
Website: https://senvanggroup.com/
Website: https://senvangdata.com/
Youtube: https://tinyurl.com/vt82l8j
Hotline: 0948 48 48 59
Group cộng đồng Kênh đầu tư Sen Vàng : https://zalo.me/g/olgual210
#senvanggroup #senvangrealestate #kenhdautusenvang #dịch_vụ_tư_vấn_phát_triển_dự_án #thị_trường_bất_động_sản_2023 #phat_triển_dự_án #tư_ vấn_chiến _ lược_kinh_doanh #xây_dựng_kế_hoạch_phát_triển #chiến_lược_tiếp_thị_dự_án
