Phát triển công nghiệp vùng Đồng bằng sông Cửu Long

11 Tháng tám, 2023

Với vị trí địa lý đắc địa và điều kiện tự nhiên thuận lợi, vùng Đồng bằng sông Cửu Long đóng vai trò quan trọng trong phát triển công nghiệp của Việt Nam. Với sự kết hợp giữa nguồn tài nguyên tự nhiên phong phú và các chính sách hỗ trợ, vùng này đã thu hút sự quan tâm và đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho các ngành công nghiệp phát triển và mở rộng hoạt động sản xuất. Đồng bằng sông Cửu Long không chỉ là một địa danh đẹp mà còn là một điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư, mang lại tiềm năng lớn để thúc đẩy phát triển kinh tế và công nghiệp của đất nước. Hãy cùng Sen Vàng Group tìm hiểu thêm về tiềm năng của phát triển công nghiệp vùng Đồng bằng sông Cửu Long cũng như các chính sách và biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp của nhà nước trong vùng.

TP Cần Thơ ngày càng phát triển theo hướng hiện đại. (Nguồn: Sen Vàng tổng hợp)

Bối cảnh và tiềm năng công nghiệp của vùng đồng bằng sông Cửu Long

Vùng ĐBSCL nằm ở hạ lưu sông Mê Kông, con sông lớn nhất Đông Nam Á, với hai nhánh sông Tiền và sông Hậu. ĐBSCL có diện tích tự nhiên gần 40.000 km2, bằng 5,6% diện tích của lưu vực, với mạng lưới sông ngòi kênh rạch chằng chịt, được mệnh danh là “thế giới sông nước” (Water World).

Vùng ĐBSCL có các yếu tố tự nhiên thuận lợi cho phát triển công nghiệp. Khí hậu ổn định và lượng mưa phân bố đều trong năm, cung cấp nguồn nước đáng tin cậy cho sản xuất. Ngoài ra, vùng này còn có nhiều tài nguyên thiên nhiên như khoáng sản, đất màu phù sa và tiềm năng năng lượng tái tạo. Đặc biệt, vùng ĐBSCL được biết đến với khí hậu mát mẻ, môi trường trong lành và đa dạng sinh học cao, bao gồm hệ sinh thái biển, đảo, cửa sông, rừng ngập mặn và cù lao châu thổ.

Hiện nay, ĐBSCL là vùng trọng điểm lúa lớn nhất của cả nước (chiếm 51,1% diện tích và 51,4% sản lượng lúa cả nước). Bình quân lương thực theo đầu người đạt 1066,3kg, gấp 2,3 lần trung bình cả nước (năm 2002). Đây là vùng xuất khẩu gạo chủ lực ở nước ta. Lúa được trồng nhiều tại các tỉnh Kiên Giang, An Giang, Long An,…

Có thể thấy Đồng bằng sông Cửu Long nằm ở một vị trí vô cùng đắc địa bởi đây là một bộ phận của châu thổ sông Mê Kông. Với vị trí này Đồng bằng sông Cửu Long có thể quan hệ với rất nhiều các nước thuộc tiểu vùng của sông Mê Công. Vì là vùng đất có thể giao lưu với nhiều nước trên đất tiền và vùng biển nên đây là vùng đất có kinh tế phát triển nhất tại vùng Đông Nam Bộ.

Đồng bằng sông Cửu Long là vùng trọng điểm sản xuất lương thực, thực phẩm của cả nước, hàng năm cung cấp khoảng 50% sản lượng lúa, 52% sản lượng thủy sản, 70% sản lượng trái cây của cả nước. Đây là vùng có nhiều tiềm năng để phát triển công nghiệp nông thôn, đặc biệt là công nghiệp chế biến nông sản, chế biến thủy sản phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

Tăng trưởng tính theo phần trăm (%), di cư thuần, tỷ suất tính theo phần ngàn (‰). (Nguồn: Số liệu tổng hợp Niên giám thống kê Quốc gia và các tỉnh ĐBSCL.)

Sự phát triển nông nghiệp là lợi thế tự nhiên của ĐBSCL. Nền tảng kinh tế của vùng dựa vào đó và nhờ đó đã giải quyết được bài toán khó về cái ăn, về an ninh lương thực.

Các chuyên gia trong vùng đã nhận định “Với thế mạnh chủ yếu là sản xuất và chế biến thực phẩm, ĐBSCL đã trở thành trung tâm công nghiệp thứ ba của cả nước, cũng là nơi có điều kiện tự nhiên hết sức thuận lợi cho phát triển du lịch. Tuy nhiên, nhìn tổng thể kinh tế – xã hội vùng ĐBSCL vẫn còn nhiều hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế vốn có”.

Giai đoạn phát triển công nghiệp đa ngành

Vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã đạt được sự đa dạng hóa công nghiệp đáng kể, tạo nên một sự phát triển mạnh mẽ và bền vững trong kinh tế của vùng và đất nước. Đây được xem là một vùng kinh tế trọng điểm hàng đầu, đặc biệt quan trọng về an ninh lương thực và thủy hải sản.

Biểu đồ thể hiện tỉ trọng ngành công nghiệp ở Đồng bằng sông Cửu Long. (Nguồn: Sen Vàng tổng hợp)

Trong đó, ngành công nghiệp phát triển mạnh nhất ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long chính là chế biến lương thực và thực phẩm. Với sự giàu có và đa dạng của tài nguyên nông sản, vùng này đã xây dựng được một hệ thống các nhà máy chế biến lương thực hiện đại và tiên tiến. Điều này không chỉ giúp gia tăng giá trị gia công sản phẩm nông nghiệp mà còn tạo ra nhiều cơ hội việc làm và thu nhập cho người dân.

Ngoài ra, vùng ĐBSCL có dân số đông đúc và trình độ lao động tương đối cao qua các chương trình đào tạo. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp thu hút nguồn nhân lực chất lượng và có khả năng cung ứng lao động cho các ngành công nghiệp đang phát triển.

Danh sách các khu công nghiệp vùng ĐBSCL (Nguồn: Sen Vàng tổng hợp)

Hơn nữa, chính sách hỗ trợ từ nhà nước và các tỉnh trong vùng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Chính sách thuận lợi, miễn thuế và hỗ trợ về hạ tầng đã tạo điều kiện để nhiều doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào các khu công nghiệp và khu kinh tế trong vùng, tạo nên sự phát triển mạnh mẽ cho ngành công nghiệp.

Lũy kế FDI (triệu USD) Vùng đồng bằng sông Cửu Long 2021 (Nguồn: Sen Vàng tổng hợp)

Giai đoạn 2021-2025, tổng vốn ngân sách dự kiến hỗ trợ cho các dự án do địa phương quản lý khoảng 266.000 tỷ đồng, tăng 20% so với giai đoạn trước. Đồng thời, vốn ngân sách đầu tư qua các bộ, ngành để triển khai các dự án trọng điểm tại vùng khoảng 121.600 tỷ đồng. cũng trong giai đoạn này, Chính phủ cũng đồng ý bổ sung vốn ODA tăng thêm gần 2 tỷ USD cho ĐBSCL và giao cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư làm đầu mối nghiên cứu, đề xuất Chính phủ giải pháp triển khai… Đây là những nguồn lực quan trọng để hoàn thiện hạ tầng cơ sở cho vùng, tạo động lực thúc đẩy kinh tế vùng phát triển.

Bên cạnh đó, cơ khí nông nghiệp cũng là một trong những ngành công nghiệp phát triển ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Đặc biệt, thành phố Cần Thơ với khu công nghiệp Trà Nóc đã trở thành trung tâm công nghiệp lớn nhất trong khu vực. Công nghiệp cơ khí nông nghiệp không chỉ cung cấp các thiết bị, máy móc hiện đại cho ngành nông nghiệp mà còn đóng góp vào nâng cao năng suất và hiệu quả sản xuất nông nghiệp.

Khu công nghiệp Trà Nóc Cần Thơ. (Nguồn: Sen Vàng tổng hợp)

Sự phát triển của các ngành công nghiệp này đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đảm bảo phát triển bền vững của vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Việc tạo ra các giá trị gia tăng, đa dạng hóa sản phẩm và tăng cường xuất khẩu trong ngành chế biến lương thực và thực phẩm giúp tăng cường thu nhập và cải thiện đời sống của người dân trong vùng. Đồng thời, ngành công nghiệp cơ khí nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong nâng cao hiệu suất và hiện đại hóa nông nghiệp, góp phần nâng cao năng suất và cạnh tranh của ngành này.

Đánh giá của MS. Nguyễn Thị Bích Ngọc – Founder Sen Vàng Group về sự phát triển của các ngành công nghiệp. (Nguồn: Sen Vàng data)

Thách thức và cơ hội phát triển công nghiệp vùng ĐBSCL

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, ĐBSCL phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế và đầu tư của nhà nước, kết cấu hạ tầng chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển, chưa tập trung đầu tư bài bản nguồn nhân lực chất lượng cao. Hiện nay, ĐBSCL đang phải đối mặt với nhiều thách thức, nhất là vấn đề về biến đổi khí hậu, khai thác nguồn nước ở thượng nguồn; kết cấu hạ tầng còn bất cập trước yêu cầu sản xuất quy mô lớn, thiếu hạ tầng logistics để phục vụ nông nghiệp, biến động thị trường khó lường với xu hướng tiêu dùng xanh đòi hỏi tiêu chuẩn an toàn ngày càng cao.

Vùng Đồng bằng sông Cửu Long đang có những cơ hội tiềm năng đáng chú ý để tận dụng các nguồn lực và lợi thế địa lý, thúc đẩy phát triển công nghiệp. Dưới đây là một số cơ hội quan trọng mà Sen Vàng Group liệt kê:

Khai thác tài nguyên nông sản đa dạng: Với diện tích rộng lớn và đa dạng đất đai, vùng Đồng bằng sông Cửu Long có thể khai thác và phát triển các ngành công nghiệp liên quan đến nông sản như chế biến lương thực, thực phẩm, chế biến hải sản và các sản phẩm nông nghiệp khác.

Tăng trưởng kinh tế tại các tỉnh ở ĐBSCL năm 2020 và 2021. (Nguồn: Tính toán dựa trên số liệu của tổng cục Thống kê và Cục Thống kê các địa phương)

Điều đáng lưu ý là năng lực cạnh tranh nông nghiệp của ĐBSCL không chỉ đến từ điều kiện tự nhiên thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp, cũng không chỉ đến từ những biện pháp cải tiến kỹ thuật giúp tăng năng suất mà đến từ quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Điều đặc biệt thú vị ở ĐBSCL là khác với mô thức chuyển đổi cơ cấu phổ biến, trong giai đoạn 2015 – 2020, tốc độ tăng năng suất lao động nông nghiệp trung bình ở ĐBSCL rất cao, lên tới 9,03%/năm, gấp hơn 2 lần so với khu vực công nghiệp (4,39%) và dịch vụ (3,82%). Điều này cho thấy ĐBSCL vẫn còn nhiều tiềm năng chuyển đổi cơ cấu và tăng năng suất. Tất nhiên, việc hiện thực hóa tiềm năng này tùy thuộc vào chiến lược và chính sách phát triển đúng đắn.

Xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông: Vùng Đồng bằng sông Cửu Long cần đầu tư và phát triển hệ thống giao thông, bao gồm đường bộ, đường thủy và đường hàng không, để nâng cao khả năng kết nối vùng và với các khu vực khác trong và ngoài nước. Việc nâng cấp hạ tầng giao thông giúp tăng cường khả năng vận chuyển hàng hóa, hỗ trợ xuất khẩu và thu hút đầu tư vào các ngành công nghiệp.

Xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. (Nguồn: Sen Vàng tổng hợp)

Phát triển năng lượng tái tạo: Vùng Đồng bằng sông Cửu Long có tiềm năng lớn trong việc phát triển năng lượng tái tạo như điện gió, năng lượng mặt trời và năng lượng sinh khối. Sự sắp xếp địa lý và điều kiện thời tiết thuận lợi làm cho vùng này trở thành một nguồn lực tiềm năng để sản xuất năng lượng sạch và giảm phát thải khí nhà kính.

Đẩy mạnh công nghiệp xanh và công nghiệp 4.0: Với việc đẩy mạnh công nghiệp xanh và công nghiệp 4.0, vùng Đồng bằng sông Cửu Long có thể áp dụng công nghệ tiên tiến và quy trình sản xuất hiệu quả để tăng cường năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng của sản phẩm. Sự đổi mới và sáng tạo trong công nghệ và quản lý sản xuất sẽ giúp vùng này trở thành một trung tâm công nghiệp phát triển tiên tiến và bền vững.

Trên đây là những thông tin tổng quan về “Phát triển công nghiệp vùng Đồng bằng sông Cửu Long” do Sen Vàng Group cung cấp. Hy vọng với những thông tin trên giúp chủ đầu tư, nhà đầu tư và doanh nghiệp bất động sản có cái nhìn tổng quan về “Phát triển công nghiệp vùng Đồng bằng sông Cửu Long“. Ngoài ra để xem thêm các bài viết về vùng Đồng bằng Sông Cửu Long, anh chị, bạn đọc có thể truy cập trang web senvangdata.com.