Sáp Nhập Ninh Bình, Hà Nam, Nam Định: Tạo Siêu Tỉnh Tiềm Năng Du Lịch Di Sản, Công Nghiệp và Kinh Tế Biển

16 Tháng 5, 2025

Sáp nhập Ninh Bình, Hà Nam và Nam Định không chỉ là một điều chỉnh địa giới hành chính mà là một bước hội tụ chiến lược, kết nối ba cực tăng trưởng với nền tảng vững chắc và vai trò bổ trợ lẫn nhau. Ninh Bình, vùng đất Cố đô, nổi bật với di sản Tràng An và Cố đô Hoa Lư, là điểm đến du lịch tâm linh, sinh thái hàng đầu Việt Nam. Nam Định, trung tâm công nghiệp dệt may và kinh tế biển, sở hữu khu kinh tế Ninh Cơ, cảng biển nội địa và tuyến đường ven biển chiến lược (~65,58 km). Hà Nam, cửa ngõ phía Nam Thủ đô, dẫn đầu với các khu công nghiệp sạch, trung tâm logistics và hệ thống giao thông huyết mạch. Sự hội tụ này tạo nên một “siêu tỉnh” Ninh Bình mới, với GRDP ~$10 tỷ, hệ thống hạ tầng đồng bộ, và định hướng phát triển rõ nét: du lịch di sản – công nghiệp công nghệ cao – kinh tế biển hiện đại. Bài viết này phân tích tình hình kinh tế – xã hội của ba tỉnh trước sáp nhập, điểm mạnh, điểm yếu về kinh tế, hạ tầng giao thông, du lịch trước và sau sáp nhập, dựa trên dữ liệu mới nhất và định hướng thành phố di sản thiên niên kỷ.

Toàn cảnh GRDP sau sáp nhập: Hà Nội, TP.HCM và Hải Phòng dẫn đầu cả nước

18 Tỉnh Thành Kỳ Vọng Tăng Trưởng GRDP ≥10% năm 2025: Đâu Là Những Động Lực Chính

Top 10 Tỉnh Sau Sáp Nhập Có Nhiều Khu Kinh Tế, Đặc Khu Hành Chính và Khu Thương Mại Tự Do Nhất Tại Việt Nam

Tình hình kinh tế – xã hội của Ninh Bình, Hà Nam, Nam Định trước sáp nhập

Trước khi sáp nhập vào tỉnh Ninh Bình mới theo Nghị quyết 60/NQ-TW năm 2025, cả ba tỉnh Ninh Bình, Hà Nam, và Nam Định đều thuộc vùng Đồng bằng sông Hồng, mỗi tỉnh mang đặc trưng kinh tế – xã hội riêng, với thế mạnh và hạn chế rõ rệt. Dưới đây là phân tích chi tiết, dựa trên dữ liệu từ các nguồn nghiên cứu và thu thập dữ liệu của SENVANGDATA

Ninh Bình

Kinh tế:
- GRDP: ~$2,8 tỷ (2023), đứng thứ 36 cả nước.
- Thu nhập bình quân đầu người: ~$2.800, với doanh thu du lịch ~$500 triệu.
- FDI: Thấp, ~$100 triệu, chủ yếu vào du lịch và công nghiệp nhẹ.
- IIP (Chỉ số sản xuất công nghiệp): Tăng ~7% (2023, ước lượng).
Xã hội:
- Dân số ~1 triệu, lao động ~500.000, thất nghiệp ~2,2%
- Thu nhập bình quân ~5,4 triệu đồng/tháng, đời sống ổn định nhờ du lịch.
Du lịch:
- Thu hút ~7-8 triệu khách/năm, với các điểm đến như Tràng An (di sản UNESCO), Cố đô Hoa Lư, Bái Đính, Tam Cốc – Bích Động
- Doanh thu du lịch chiếm tỷ trọng lớn trong GRDP.
Hạ tầng giao thông:
- Đường bộ: Cao tốc Cầu Giẽ – Ninh Bình, QL1A, QL10, tuyến Bái Đính – Ba Sao (~10 km).
- Đường sắt: Ga Ninh Bình trên tuyến Bắc – Nam.
- Đường thủy: Sông Hoàng Long, sông Đáy (~100 km), phục vụ du lịch Tam Cốc.
- Hàng không: Phụ thuộc sân bay Nội Bài (~110 km).
Công nghiệp:
- Khu công nghiệp Gián Khẩu, Khánh Phú, tập trung vật liệu xây dựng, công nghiệp nhẹ.
Nông nghiệp:
- Chuyên canh dứa Đồng Giao, bưởi, hỗ trợ du lịch nông nghiệp.

Điểm mạnh:

Du lịch di sản UNESCO (Tràng An) và văn hóa Cố đô Hoa Lư, thu hút lượng lớn khách quốc tế.
Giao thông đường bộ tốt, kết nối Hà Nội (~90 phút).
Văn hóa giàu bản sắc, tạo việc làm du lịch.

Điểm yếu:

Quy mô kinh tế nhỏ (GRDP ~$2,8 tỷ), FDI thấp (~$100 triệu).
Công nghiệp hạn chế, chỉ tập trung vào vật liệu xây dựng.
Overtourism tại Tràng An gây áp lực hạ tầng.

Hà Nam

Kinh tế:
- GRDP: ~$2,7 tỷ (2023), đứng thứ 52 cả nước.
- Thu nhập bình quân đầu người: ~$3.200, cao nhất trong ba tỉnh.
- FDI: Cao, ~$500 triệu, tập trung vào công nghiệp chế biến, điện tử.
- IIP: Tăng ~8% (2023), nhờ khu công nghiệp.
Xã hội:

- Dân số ~0,85 triệu, lao động ~450.000, thất nghiệp ~2,2%
- Thu nhập ~5,5 triệu đồng/tháng, gần Hà Nội (~60 phút) tạo lợi thế lao động.

Du lịch:
- Thu hút ~1-2 triệu khách/năm, chủ yếu tâm linh (Tam Chúc, chùa Bà Đanh).
- Doanh thu du lịch thấp (~$100 triệu, ước lượng).
Hạ tầng giao thông:
- Đường bộ: Cao tốc Cầu Giẽ – Ninh Bình, QL1A, QL21, tuyến nối Hà Nội – Hải Phòng (~16,3 km).
- Đường sắt: Ga Phủ Lý trên tuyến Bắc – Nam.
- Đường thủy: Sông Đáy, sông Hồng (~120 km), vận tải nhỏ lẻ.
- Hàng không: Phụ thuộc sân bay Nội Bài (~90 km).
Công nghiệp:
- Khu công nghiệp Châu Sơn, Hòa Mạc, Đồng Văn, thu hút FDI từ Nhật Bản, Hàn Quốc.
Nông nghiệp:
- Vùng chuyên canh nông sản, nhưng chưa nổi bật như Ninh Bình.

Điểm mạnh:

Công nghiệp phát triển, FDI cao (~$500 triệu), khu công nghiệp hiện đại.
Gần Hà Nội, giao thông thuận lợi (cao tốc, QL1A).
Lao động trình độ cao, hỗ trợ công nghiệp.

Điểm yếu:

Du lịch yếu, sản phẩm đơn điệu (chủ yếu Tam Chúc).
Quy mô kinh tế nhỏ (GRDP ~$2,7 tỷ).
Đường thủy hạn chế, chưa có cảng sông lớn.

Nam Định

Kinh tế:
- GRDP: ~$4,5 tỷ (2023), cao nhất trong ba tỉnh, đứng thứ 32 cả nước .
- Thu nhập bình quân đầu người: ~$2.500, thấp nhất trong ba tỉnh.
- FDI: Trung bình, ~$200 triệu, tập trung dệt may, kinh tế biển.
- IIP: Tăng 11,86% (Q1/2025), dẫn đầu vùng Đồng bằng sông Hồng .
Xã hội:
- Dân số ~1,8 triệu, lao động ~900.000, thất nghiệp ~2,2%
- Thu nhập ~5,3 triệu đồng/tháng, lao động dồi dào nhưng phổ thông.
Du lịch:
- Thu hút ~1-2 triệu khách/năm, với Trần Temple, Vườn chim, biển Quất Lâm
- Doanh thu du lịch thấp (~$100 triệu, ước lượng).
Hạ tầng giao thông:

- Đường bộ: Cao tốc Ninh Bình – Hải Phòng (~27,6 km), QL10, QL21, đường ven biển (~65,58 km).
- Đường sắt: Ga Nam Định trên tuyến Bắc – Nam.
- Đường thủy: Sông Hồng, sông Đào, sông Ninh Cơ (~251 km), cảng sông khu kinh tế Ninh Cơ.
- Hàng không: Phụ thuộc sân bay Nội Bài (~100 km).

Công nghiệp:
- Khu công nghiệp Rạng Đông, Hòa Xá, khu kinh tế Ninh Cơ, mạnh về dệt may, điện tử.
Nông nghiệp:
- Vùng chuyên canh lúa, thủy sản, hỗ trợ kinh tế biển.

Điểm mạnh:

Kinh tế biển, dệt may mạnh, IIP cao (11,86% Q1/2025).
Dân số đông, đường thủy phát triển (cảng sông Ninh Cơ).
Đường ven biển (~65,58 km) kết nối Hải Phòng, tăng logistics.

Điểm yếu:

Hạ tầng giao thông, thương mại hạn chế so với Hà Nam.
Du lịch biển (Quất Lâm) chưa phát triển mạnh.
Lao động phổ thông, thiếu trình độ cao.

Điểm mạnh, điểm yếu của Ninh Bình mới sau sáp nhập

Sáp nhập ba tỉnh tạo nên tỉnh Ninh Bình mới, với diện tích ~3.942,5 km², dân số ~3,7 triệu, GRDP ~$10 tỷ, và định hướng thành phố di sản thiên niên kỷ. Dưới đây là phân tích SWOT về kinh tế, hạ tầng giao thông, du lịch trước và sau sáp nhập

Kinh tế

Trước sáp nhập:

Điểm mạnh:
- Ninh Bình: Du lịch di sản dẫn đầu (~$500 triệu doanh thu).
- Hà Nam: Công nghiệp mạnh, FDI cao (~$500 triệu).
- Nam Định: Kinh tế biển, dệt may, GRDP cao nhất (~$4,5 tỷ).
Điểm yếu:
- Quy mô kinh tế nhỏ: Ninh Bình (~$2,8 tỷ), Hà Nam (~$2,7 tỷ).
- Nam Định phụ thuộc lao động phổ thông, hạ tầng chưa đồng bộ.
- Thiếu sự liên kết kinh tế giữa ba tỉnh.

Sau sáp nhập (Ninh Bình mới):

Điểm mạnh:
- GRDP lớn ~$10 tỷ, FDI tăng ~$800 triệu, tích hợp du lịch, công nghiệp, kinh tế biển
- Khu kinh tế Ninh Cơ (Nam Định) và công nghiệp sạch (Châu Sơn, Rạng Đông) thúc đẩy xuất khẩu, logistics.
- Du lịch di sản thiên niên kỷ (Tràng An, Cố đô Hoa Lư) là động lực, hỗ trợ GRDP và FDI.
Điểm yếu:
- Chênh lệch phát triển: Hà Nam mạnh công nghiệp, Ninh Bình du lịch, Nam Định biển.
- Quy mô kinh tế vẫn nhỏ so với Hải Phòng, Bắc Ninh.
- Phụ thuộc FDI công nghiệp, cần đa dạng hóa nguồn lực.
Cơ hội:
- Thu hút FDI vào du lịch di sản, công nghệ cao, khu kinh tế Ninh Cơ.
- Chuyển đổi số quảng bá di sản, thúc đẩy thương mại.
- Liên kết vùng với Hà Nội, Hải Phòng qua giao thông đồng bộ.
Thách thức:
- Phối hợp quản lý ba khu vực có quy hoạch khác nhau.
- Cạnh tranh FDI với Thái Bình, Hải Phòng
- Biến động kinh tế toàn cầu ảnh hưởng xuất khẩu.

Hạ tầng giao thông

Trước sáp nhập:

Điểm mạnh:
- Ninh Bình: Cao tốc Cầu Giẽ – Ninh Bình, đường thủy Tam Cốc phục vụ du lịch.
- Hà Nam: Gần Hà Nội (~60 phút), cao tốc, QL1A, QL21 hiện đại.
- Nam Định: Đường ven biển (~65,58 km), cảng sông khu kinh tế Ninh Cơ, kết nối Hải Phòng.
Điểm yếu:
- Nam Định: Hạ tầng giao thông nội tỉnh yếu, chưa đồng bộ.
- Cả ba tỉnh thiếu sân bay, phụ thuộc Nội Bài (~90-110 km).
- Đường thủy Hà Nam, Ninh Bình nhỏ lẻ, chưa phát huy logistics.

Sau sáp nhập (Ninh Bình mới):

Điểm mạnh:
- Hệ thống đường bộ đồng bộ: Cao tốc Cầu Giẽ – Ninh Bình, Ninh Bình – Hải Phòng, đường ven biển (~65,58 km) kết nối nội tỉnh (~25-30 phút) và Hà Nội (~80 phút).
- Đường sắt Bắc – Nam (ga Phủ Lý, Nam Định, Ninh Bình) và đường thủy (~470 km sông Đáy, Hồng, cảng Ninh Cơ) hỗ trợ logistics, du lịch di sản.
- Quản lý thống nhất tăng hiệu quả khai thác giao thông.
Điểm yếu:
- Thiếu sân bay địa phương, phụ thuộc Nội Bài (~90-110 km).
- Đường thủy chưa tối ưu, cảng sông nhỏ lẻ (ngoài Ninh Cơ).
- Chênh lệch hạ tầng: Hà Nam hiện đại hơn Nam Định.
Cơ hội:
- Dự án cao tốc Phủ Lý – Nam Định, đường sắt cao tốc Bắc – Nam (khởi công 2026) tăng kết nối.
- Logistics khu kinh tế Ninh Cơ kết nối Hải Phòng qua đường ven biển.
- Du lịch đường sông (Tam Cốc, Tràng An) quảng bá di sản thiên niên kỷ.
Thách thức:
- Phối hợp quản lý hạ tầng ba khu vực.
- Cạnh tranh logistics với Hải Phòng (cảng biển lớn).
- Áp lực hạ tầng từ overtourism (~10-12 triệu khách/năm).

Du lịch

Trước sáp nhập:

Điểm mạnh:
- Ninh Bình: Di sản UNESCO Tràng An, Cố đô Hoa Lư, ~7-8 triệu khách/năm, doanh thu ~$500 triệu.
- Hà Nam: Du lịch tâm linh Tam Chúc (~1-2 triệu khách).
- Nam Định: Đền Trần, biển Quất Lâm (~1-2 triệu khách).
Điểm yếu:
- Hà Nam, Nam Định: Sản phẩm du lịch đơn điệu, quảng bá yếu.
- Ninh Bình: Overtourism tại Tràng An, hạ tầng quá tải.
- Thiếu liên kết du lịch giữa ba tỉnh.

Sau sáp nhập (Ninh Bình mới):

Điểm mạnh:
- Di sản Tràng An, Cố đô Hoa Lư, Tam Chúc, biển Quất Lâm, thu hút ~10-12 triệu khách/năm, doanh thu ~$700 triệu.
- Thương hiệu di sản thiên niên kỷ nâng tầm quốc tế, sản phẩm đa dạng (văn hóa, tâm linh, biển).
- Đường ven biển (~65,58 km) và giao thông đồng bộ hỗ trợ du lịch liên vùng.
Điểm yếu:
- Overtourism tại Tràng An (~7-8 triệu khách) gây áp lực hạ tầng.
- Hạ tầng du lịch Nam Định yếu, quảng bá biển Quất Lâm hạn chế.
- Thiếu chiến lược phân bổ khách giữa các khu vực.
Cơ hội:
- Dự án Tràng An, Cồn Nổi, du lịch tâm linh Tam Chúc .
- Số hóa di sản, quảng bá quốc tế qua chuyển đổi số.
- Du lịch biển Nam Định kết nối Hải Phòng qua đường ven biển.
Thách thức:
- Quản lý overtourism, bảo vệ di sản Tràng An, Cố đô Hoa Lư.
- Cạnh tranh với Huế, Quảng Nam (di sản tương tự).
- Ô nhiễm môi trường từ du lịch đông đúc

Cơ hội và thách thức phát triển tỉnh Ninh Bình mới

Sáp nhập tạo nên tỉnh Ninh Bình mới với diện tích ~3.942,5 km², dân số ~3,7 triệu, và GRDP ~$10 tỷ, trở thành một trong những địa phương lớn nhất Đồng bằng sông Hồng. Định hướng thành phố di sản thiên niên kỷ mở ra nhiều cơ hội, nhưng cũng đặt ra thách thức lớn.

Cơ hội phát triển

1. Du lịch di sản dẫn đầu:

- Di sản Tràng An, Cố đô Hoa Lư, Tam Chúc thu hút ~10-12 triệu khách/năm, tạo doanh thu ~$700 triệu và việc làm văn hóa .
- Các dự án như Cồn Nổi, Tràng An mở rộng, cùng số hóa di sản , giúp quảng bá quốc tế, nâng tầm thương hiệu di sản thiên niên kỷ.

2. Công nghiệp sạch và khu kinh tế Ninh Cơ:

- Khu công nghiệp Châu Sơn, Rạng Đông, và khu kinh tế Ninh Cơ (Nam Định) thu hút FDI ~$800 triệu, tập trung điện tử, dệt may, công nghệ cao.
- Đường ven biển (~65,58 km) và cảng sông Ninh Cơ tăng xuất khẩu, logistics, kết nối Hải Phòng.

3. Hạ tầng giao thông đồng bộ:

- Cao tốc Cầu Giẽ – Ninh Bình, Ninh Bình – Hải Phòng, đường sắt Bắc – Nam, và đường thủy (~470 km) kết nối nội tỉnh (~25-30 phút) và Hà Nội (~80 phút)
- Dự án cao tốc Phủ Lý – Nam Định và đường sắt cao tốc Bắc – Nam (khởi công 2026) tăng liên kết vùng .

4. Kinh tế đa dạng:

- Tích hợp du lịch (Ninh Bình), công nghiệp (Hà Nam), kinh tế biển (Nam Định), tạo GRDP ~$10 tỷ, đa dạng nguồn lực.
- Nông nghiệp chuyên canh (dứa Đồng Giao, bưởi) và du lịch nông nghiệp hỗ trợ kinh tế bền vững

5. Liên kết vùng:

- Gần Hà Nội (~80 phút), Hải Phòng, tỉnh Ninh Bình mới trở thành cầu nối kinh tế Bắc – Trung, tận dụng vị trí chiến lược Đồng bằng sông Hồng .

Thách thức phát triển

1. Phối hợp quản lý:

- Khác biệt quy hoạch giữa Hà Nam (công nghiệp), Ninh Bình (du lịch), Nam Định (biển) gây khó khăn trong thống nhất đầu tư .
- Cục bộ địa phương có thể cản trở hiệu quả sáp nhập .

2. Overtourism và bảo vệ di sản:

- Tràng An (~7-8 triệu khách) đối mặt áp lực hạ tầng, nguy cơ suy giảm chất lượng di sản
- Cần chiến lược phân bổ khách đến Tam Chúc, biển Quất Lâm để giảm tải.

3. Cạnh tranh khu vực:

- Hải Phòng, Thái Bình có cảng biển lớn, thu hút FDI và logistics mạnh hơn .
- Du lịch cạnh tranh với Huế, Quảng Nam (di sản tương tự) .

Hải Phòng – Hải Dương sáp nhập: Điểm hội tụ mới của Thành phố toàn cầu công nghệ – sáng tạo – du lịch châu Á

Khai Phá Tiềm Năng Du Lịch Hải Phòng Sau Sáp Nhập Hải Dương: Góc Nhìn Chiến Lược Cho Nhà Đầu Tư

3. Áp lực môi trường:

- Công nghiệp (xi măng, dệt may) và du lịch đông đúc gây ô nhiễm, đe dọa di sản thiên niên kỷ.
- Biến đổi khí hậu ảnh hưởng nông nghiệp và kinh tế biển.

4. Lao động và hạ tầng:

- Lao động phổ thông (Nam Định) hạn chế phát triển công nghệ cao .
- Hạ tầng thương mại, du lịch chưa đồng bộ, đặc biệt ở Nam Định.

Định hướng phát triển tỉnh Ninh Bình mới

Để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức, tỉnh Ninh Bình mới cần tập trung vào các định hướng sau, phù hợp với tầm nhìn thành phố di sản thiên niên kỷ:

1. Phát triển du lịch bền vững:

- Bảo vệ di sản Tràng An, Cố đô Hoa Lư, áp dụng thuế du lịch để quản lý overtourism, học từ Bruges, Bỉ.
- Đầu tư hạ tầng du lịch Nam Định (biển Quất Lâm), Hà Nam (Tam Chúc), phân bổ khách đều giữa các khu vực.
- Số hóa di sản, quảng bá quốc tế qua nền tảng công nghệ

2. Công nghiệp sạch và khu kinh tế Ninh Cơ:

- Ưu tiên công nghệ cao, điện tử tại khu kinh tế Ninh Cơ và khu công nghiệp Châu Sơn, Rạng Đông, tránh ô nhiễm di sản .
- Tăng FDI vào công nghiệp sạch, học từ Gyeongju, Hàn Quốc (kết hợp di sản và công nghiệp nhẹ).
- Đường ven biển (~65,58 km) và cảng sông Ninh Cơ cần đầu tư nâng cấp để tăng xuất khẩu.

3. Hạ tầng giao thông đồng bộ:

- Đẩy nhanh dự án cao tốc Phủ Lý – Nam Định, đường sắt cao tốc Bắc – Nam.
- Nâng cấp cảng sông, bến thuyền để phát triển logistics và du lịch đường sông (Tam Cốc, Tràng An), học từ Yangzhou, Trung Quốc .
- Đề xuất sân bay khu vực dài hạn để giảm phụ thuộc Nội Bài.

4. Nông nghiệp và kinh tế biển:

- Phát triển nông nghiệp hữu cơ, du lịch nông nghiệp (Đồng Giao, Hà Nam), tích hợp với di sản thiên niên kỷ.
- Tăng cường xuất khẩu thủy sản, nông sản qua khu kinh tế Ninh Cơ, tận dụng đường ven biển (~65,58 km).

5. Xã hội và lao động:

- Đào tạo lao động công nghệ cao, sáng tạo cho du lịch và công nghiệp, học từ Gyeongju (trung tâm nghiên cứu di sản).
- Giảm chênh lệch mức sống nông thôn – thành thị, phát triển đô thị Phủ Lý, Nam Định.

Kết luận

Tỉnh Ninh Bình mới, với sự sáp nhập của Ninh Bình, Hà Nam, và Nam Định, không chỉ là một “siêu tỉnh” về quy mô (GRDP ~$10 tỷ, dân số ~3,7 triệu) mà còn là biểu tượng của thành phố di sản thiên niên kỷ. Di sản Tràng An, Cố đô Hoa Lư, khu kinh tế Ninh Cơ, đường ven biển (~65,58 km), và công nghiệp sạch (FDI ~$800 triệu) tạo nên sức mạnh kinh tế đa dạng, từ du lịch (~10-12 triệu khách/năm) đến xuất khẩu và logistics. Tuy nhiên, để vươn tầm khu vực, tỉnh cần vượt qua thách thức phối hợp quản lý, overtourism, và cạnh tranh khu vực, đồng thời đầu tư mạnh vào hạ tầng, công nghệ, và bảo vệ di sản. Với giao thông đồng bộ, chiến lược rõ nét, và tinh thần hội tụ, Ninh Bình mới sẵn sàng trở thành điểm đến đầu tư, văn hóa, và kinh tế hàng đầu Đông Nam Á.

Trên đây là những thông tin tổng quan về “Siêu Tỉnh Ninh Bình – Hà Nam – Nam Định: Tăng Trưởng Từ Di Sản, Công Nghiệp và Kinh Tế Biển” do Sen Vàng Group cung cấp. Hy vọng với những thông tin trên giúp chủ đầu tư, nhà đầu tư và doanh nghiệp có thêm những thông tin về một trong những tiêu chí cần cân nhắc, xem xét trước khi đầu tư. Ngoài ra để xem thêm các bài viết về tư vấn phát triển dự án, anh chị, bạn đọc có thể truy cập trang web https://senvangdata.com.vn/.