Tây Nguyên đóng vai trò tâm điểm trong mạng lưới kết nối giữa miền Đông và miền Tây, đồng thời có vị trí chiến lược quan trọng trong lĩnh vực kinh tế, chính trị, và bảo đảm quốc phòng – an ninh của cả nước. Vùng này được coi là một điểm dự trữ chiến lược quan trọng, đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững cho cả quốc gia. Trong bài viết này, hãy cùng Sen Vàng Group khám phá hành trình phát triển của Tây Nguyên và đối mặt với những thách thức trong lĩnh vực kinh tế xã hội. Trong quá trình này, chúng ta sẽ tìm hiểu về sự thăng trầm và những bước tiến đáng chú ý, đồng hành cùng Sen Vàng Group để hiểu rõ hơn về sức mạnh và tiềm năng của vùng này.

Vùng Tây Nguyên

Khu vực Tây Nguyên chiếm diện tích khoảng 54,5 nghìn km2, chiếm 1/6 diện tích toàn quốc và là vùng lớn thứ ba trong 6 vùng kinh tế – xã hội của Việt Nam. Nằm ở trung tâm của ba quốc gia là Campuchia, Lào và Việt Nam, Tây Nguyên giáp ranh với các vùng Duyên hải miền Trung và Đông Nam Bộ. Với danh xưng “phên dậu phía Tây của Tổ quốc” và “nóc nhà của Đông Dương,” vùng này được xem là một trung tâm quan trọng với tiềm năng lớn và lợi thế đặc biệt về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên.

Tọa lạc ở phía Tây của Việt Nam, nổi bật với các điều kiện tự nhiên đặc biệt, đóng góp cho việc phát triển kinh tế – xã hội (KT-XH) của vùng này. Địa hình của Tây Nguyên chủ yếu là đồi núi và cao nguyên, với độ cao dao động từ 500 – 1.500m so với mực nước biển. Diện tích đất đỏ bazan rộng lớn, khoảng 1 triệu héc-ta, đất đỏ vàng có độ tơi, xốp cao khoảng 1,8 triệu héc-ta, và đất xám phân bố trên các sườn đồi ở phía tây nam và trong các thung lũng, còn đất phù sa nằm ở ven sông.

Vùng Tây Nguyên không chỉ nổi tiếng với diện tích lớn mà còn với điều kiện tự nhiên và tài nguyên phong phú. Đây là yếu tố quan trọng hỗ trợ sự phát triển kinh tế và nông nghiệp của vùng.

Tây Nguyên đã trở thành trung tâm sản xuất nhiều sản phẩm nông sản chủ lực quy mô lớn, đặc biệt là cây công nghiệp và cây ăn quả. Theo số liệu, quy mô kinh tế của vùng đã tăng nhanh, với GRDP tăng gấp hơn 14 lần so với năm 2002 và 3,1 lần so với năm 2010. Tốc độ tăng trưởng của các khu vực kinh tế trong Tây Nguyên đứng đầu, đạt gần 8%/năm trong giai đoạn 2002 – 2020.

GRDP bình quân đầu người năm 2020 đạt trên 48 triệu đồng, gấp 10,6 lần so với năm 2002, là một chứng nhận cho sự phồn thịnh kinh tế của vùng. Đồng thời, giá trị văn hóa của các dân tộc tại đây được bảo tồn và phát huy, thể hiện sự đa dạng và giàu sức sống của cộng đồng.

Đọc thêm: Tổng hợp thông tin quy hoạch tỉnh trong vùng Tây Nguyên của Việt Nam

Trong hành trình phát triển này, Tây Nguyên không chỉ góp phần vào sự phồn thịnh của kinh tế quốc gia mà còn đóng góp vào việc bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc, tạo nên một tương lai bền vững và đầy triển vọng.

Hình thành và phát triển ban đầu

Tây Nguyên, với đặc điểm độc đáo, là một vùng lãnh thổ quan trọng của Việt Nam, nơi đã chứng kiến sự sống lâu dài của cộng đồng đa dạng các dân tộc thiểu số, sử dụng hai ngữ hệ chính là Môn-Khmer và Malayo-Polynêsia. Nằm ở trung tâm bán đảo Đông Dương, vùng này không chỉ là không gian sinh tồn mà còn là nguồn cảm hứng văn hóa và tinh thần cho những cộng đồng nơi đây.

Ở Tây Nguyên, ba ngọn núi Chư Yăng Sin, Bidoúp và Ngok Linh nổi bật như ba chiếc nón chóp, đứng vững giữa đại ngàn hùng vĩ. Những ngọn núi này không chỉ là biểu tượng của sức mạnh tự nhiên mà còn là biểu tượng của tinh thần đoàn kết, kiên trung và kiêu hãnh của những người dân trải qua nhiều thăng trầm.

Điều Kiện Tự Nhiên của Vùng

Tây Nguyên không chỉ là một cao nguyên duy nhất mà là một hệ thống cao nguyên liền kề. Vùng này có thể được chia thành ba tiểu vùng địa hình và khí hậu: Bắc Tây Nguyên, Trung Tây Nguyên, và Nam Tây Nguyên. Trung Tây Nguyên có độ cao thấp hơn, nền nhiệt độ cao hơn so với hai tiểu vùng phía Bắc và Nam. Điều này tạo ra sự đa dạng về điều kiện tự nhiên và tạo nên cơ sở cho sự phát triển đa ngành của khu vực.

Khí hậu ở Tây Nguyên thể hiện sự đặc trưng với hai mùa rõ rệt, mùa khô và mùa mưa, ảnh hưởng đến việc sản xuất nông nghiệp và cuộc sống hàng ngày của cộng đồng.

Giá Trị Lịch Sử, Văn Hóa, và Xã Hội

Với giá trị lịch sử, văn hóa và xã hội đặc sắc, Tây Nguyên không chỉ là một vùng đất phong phú về tài nguyên, mà còn là nguồn cảm hứng cho sự phát triển bền vững. Những giá trị này không chỉ được bảo tồn mà còn được phát triển và kế thừa qua các thế hệ, làm nổi bật sự độc đáo và quan trọng của vùng này trong lịch sử và văn hóa của Việt Nam.

Những thành công và thách thức hiện tại của vùng Tây Nguyên

Tây Nguyên là một trong 6 vùng kinh tế của Việt Nam, có diện tích tự nhiên rộng lớn, tài nguyên thiên nhiên phong phú, đa dạng, dân cư đông đúc, có bản sắc văn hóa đặc sắc. Trong những năm qua, vùng Tây Nguyên đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội, tuy nhiên vẫn còn tồn tại nhiều thách thức cần được giải quyết.

Những thành công

Quy mô kinh tế của vùng được mở rộng. Năm 2020, quy mô GRDP theo giá hiện hành của vùng Tây Nguyên đạt 287 nghìn tỷ đồng, gấp 14,1 lần năm 2002. Tuy nhiên, quy mô GRDP của vùng thấp nhất trong 6 vùng kinh tế – xã hội của cả nước”. Trong vùng, quy mô GRDP của tỉnh Đắk Lắk lớn nhất, chiếm 29,6% GRDP toàn vùng; quy mô GRDP của tỉnh Lâm Đồng có mức độ mở rộng lớn nhất so với các tỉnh còn lại, đạt 82,7 nghìn tỷ đồng, gấp 16,7 lần năm 2002, chiếm 28,8% GRDP toàn vùng; quy mô GRDP Kon Tum chiếm tỷ trọng nhỏ nhất (8,45%).

Hiện nay, kinh tế số tại Tây Nguyên còn phát triển tương đối chậm so với mặt bằng chung của cả nước. Năm 2022, tỷ trọng giá trị gia tăng thêm của kinh tế số ICT trên GRDP cả nước đạt khoảng 9,8% thì Kon Tum đạt 4,62%, Lâm Đồng chỉ đạt 2,44%, Gia Lai 2,56%, Đắk Nông 3,18%, Đắk Lắk 2,5%.

Theo Bộ Tài chính, tính đến hết năm 2022, tổng thu ngân sách nhà nước ước đạt 1.803,6 nghìn tỷ đồng, bằng 127,8% dự toán, tăng 15% so với năm 2021 (ngân sách trung ương đạt 125,8% dự toán; ngân sách địa phương đạt 129,9% dự toán). Trong đó Tây Nguyên ước đạt 35.700 tỷ đồng tương ứng 1,98% so với cả nước.

Hệ thống rừng là một nguồn tài nguyên tự nhiên quý báu của vùng Tây Nguyên, với diện tích lớn vượt trội. Tổng diện tích rừng trong vùng này gần 2,6 triệu héc-ta, đứng thứ ba toàn quốc (chiếm khoảng 17,5% diện tích của vùng Tây Nguyên). Trong số này, rừng tự nhiên chiếm 2,1 triệu héc-ta, trong khi rừng trồng mới chiếm 469.000 héc-ta, với tỷ lệ che phủ rừng xấp xỉ 46% (tính đến năm 2021). Qua đó có có thể thấy tiềm năng xuất khẩu nông lâm sản của vùng Tây Nguyên là vô cùng lớn với nhiều loại sản phẩm đa dạng trong đó có cà phê và cao su đã nổi tiếng về sản lượng xuất khẩu đứng hàng đầu thế giới.

Tài nguyên rừng ở vùng này rất đa dạng về mặt sinh học, với nhiều loại động, thực vật quý hiếm, như cây gỗ quý, cây dược liệu, và động vật như voi, hổ, khỉ, và nhiều loài khác. Rừng từ lâu đã đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của người dân địa phương, tạo ra một “văn hóa rừng” độc đáo.

Tây Nguyên không chỉ là một vùng đất đa dạng về thiên nhiên mà còn là một ổn định văn hóa truyền thống phong phú. Đây là nơi sinh sống của nhiều dân tộc thiểu số (DTTS) với 12 DTTS sống cố định tại đây. Hiện tại, vùng Tây Nguyên có một dân số ấn tượng, xấp xỉ 6 triệu người. Tại đây, chúng ta có cơ hội chứng kiến sự hiện diện của 53 dân tộc cùng sống chung với nhau, với 52 DTTS đạt khoảng 2,2 triệu người. Đây cũng là nơi duy nhất trong Việt Nam  mà chúng ta có thể thấy đầy đủ các nhóm ngôn ngữ và dân tộc.

Thách thức trong phát triển vùng

Tình hình kinh tế hiện tại của vùng Tây Nguyên đang đối diện với một số thách thức quan trọng. Mặc dù đã có sự tăng trưởng kinh tế, nhưng nó thiếu tính bền vững và thu nhập bình quân đầu người vẫn ở mức thấp nhất, chỉ xếp thứ 5 trong 6 vùng kinh tế – xã hội của Việt Nam. Sự chênh lệch thu nhập giữa các địa phương trong vùng là rất lớn, với tỉnh Lâm Đồng có thu nhập cao nhất và tỉnh Kon Tum có thu nhập thấp nhất. Số hộ nghèo và cận nghèo vẫn còn rất lớn, và có nguy cơ tái nghèo. Khoảng cách giữa những người giàu và người nghèo, đặc biệt là giữa các nhóm dân tộc, vẫn chưa được thu hẹp đáng kể.

Ngoài ra, vùng Tây Nguyên cũng đang gặp khó khăn trong việc đạt chuẩn nông thôn mới, cùng với chất lượng giáo dục và đào tạo, nguồn nhân lực, và năng suất lao động chậm chuyển biến và có nhiều hạn chế.

Công tác chăm sóc sức khoẻ và dịch vụ y tế cũng còn nhiều khó khăn, và chỉ số phát triển con người (HDI) ở vùng này vẫn còn thấp so với mức trung bình cả nước.

Hoạt động liên kết nội vùng và liên vùng hiện vẫn chưa chặt chẽ và hiệu quả, thường chỉ là hình thức. Hạ tầng vùng và liên vùng cần sự đầu tư và nâng cấp, đặc biệt là trong các lĩnh vực chiến lược như giao thông, y tế, giáo dục và công nghệ thông tin. Tình hình an ninh chính trị, trật tự, và an toàn xã hội còn đang đối mặt với nhiều thách thức phức tạp. Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị ở một số nơi cũng cần cải thiện để đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Đề xuất một số giải pháp

Hoạt động liên kết nội vùng và liên vùng hiện vẫn chưa chặt chẽ và hiệu quả, thường chỉ là hình thức. Hạ tầng vùng và liên vùng cần sự đầu tư và nâng cấp, đặc biệt là trong các lĩnh vực chiến lược như giao thông, y tế, giáo dục và công nghệ thông tin. Tình hình an ninh chính trị, trật tự, và an toàn xã hội còn đang đối mặt với nhiều thách thức phức tạp. Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị ở một số nơi cũng cần cải thiện để đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Trước những cơ hội và thách thức đó, ngày 6-10-2022 Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 23-NQ/TW với nội dung, phương hướng phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Tây Nguyên đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, nhằm định hướng, nhận diện thời cơ và thách thức để thúc đẩy xây dựng vùng Tây Nguyên phát triển mạnh mẽ hơn nữa trong giai đoạn hiện nay và những năm tiếp theo. Mục tiêu xây dựng đến năm 2030,  Tây Nguyên là vùng phát triển nhanh, bền vững dựa trên kinh tế xanh, tuần hoàn; giàu bản sắc văn hóa dân tộc, điểm đến đặc sắc, hấp dẫn khách du lịch trong nước và quốc tế. Phát triển kinh tế nông nghiệp hiệu quả cao dựa trên nền tảng khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; hình thành một số sản phẩm nông nghiệp quy mô lớn có thương hiệu quốc tế gắn với các trung tâm chế biến. Cơ bản hình thành hạ tầng giao thông quan trọng, hạ tầng số,… Đến năm 2045, Tây Nguyên được kỳ vọng trở thành vùng phát triển bền vững, có nền kinh tế xanh, tuần hoàn; một số tỉnh trong vùng thuộc nhóm phát triển khá của cả nước,..

Xem thêm nội dung các bài viết liên quan R&D chính: 

R&D bất động sản: Điều cần biết để tối ưu hóa danh mục đầu tư

Xem thêm báo cáo thị trường các tỉnh, thành vùng ĐNB:

Báo cáo nghiên cứu thị trường Tỉnh Đắk Nông

Xem thêm các video phân tích của chuyên gia Nguyễn Thị Bích Ngọc về phát triển dự án tại: Kênh đầu tư Sen Vàng

Khóa học R&D bạn không nên bỏ qua: 

Khóa học R&D nghiên cứu và phát triển bất động sản

Nguồn tổng hợp: Sen Vàng Group – BTV Trần Thị Quỳnh Trang

Thông tin liên hệ:

Website: https://senvangdata.com/

Hotline: 0948.48.4859