Kinh Tế Xã Hội Vùng Tây Nguyên: Sự Phát Triển và Thách Thức

24 Tháng tám, 2023

Vùng Tây Nguyên có diện tích khoảng 54,5 nghìn km2 (chiếm 1/6 diện tích cả nước; lớn thứ 3 trong 6 vùng kinh tế – xã hội); nằm ở điểm giao biên giới ba nước Campuchia – Lào – Việt Nam, tiếp giáp các vùng Duyên hải miền Trung và Đông Nam Bộ; được coi là “phên dậu phía Tây của Tổ quốc”, là “nóc nhà của Đông Dương”. Tây Nguyên là vùng giàu tiềm năng, lợi thế về điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên trong phát triển, giữa vai trò tâm điểm của kết nối đông – tây; có vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế, chính trị, bảo đảm quốc phòng – an ninh đối với cả nước; là vùng dự trữ chiến lược cho phát triển bền vững của quốc gia,… Hãy cùng Sen Vàng Group khám phá hành trình phát triển và những thách thức trong kinh tế xã hội của vùng Tây Nguyên. Hãy cùng nhau tìm hiểu về sự thăng trầm và những bước tiến đáng chú ý trong hành trình phát triển của vùng này.

Bản đồ vùng Tây Nguyên trên đất nước Việt Nam. (Nguồn: Sen Vàng tổng hợp)

Tọa lạc ở phía Tây của Việt Nam, nổi bật với các điều kiện tự nhiên đặc biệt, đóng góp cho việc phát triển kinh tế – xã hội (KT-XH) của vùng này. Địa hình của Tây Nguyên chủ yếu là đồi núi và cao nguyên, với độ cao dao động từ 500 – 1.500m so với mực nước biển. Diện tích đất đỏ bazan rộng lớn, khoảng 1 triệu héc-ta, đất đỏ vàng có độ tơi, xốp cao khoảng 1,8 triệu héc-ta, và đất xám phân bố trên các sườn đồi ở phía tây nam và trong các thung lũng, còn đất phù sa nằm ở ven sông.

Khí hậu của vùng có hai mùa rõ rệt: mùa khô với nắng nhiều và mùa mưa tập trung lượng mưa lớn trong năm. Tổng lượng mưa trung bình ở vùng Tây Nguyên cung cấp cho dòng chảy mặt khoảng 50,2 tỷ m3/năm và dòng chảy ngầm khoảng 6,6 tỷ m3/năm. Đây là những điều kiện tự nhiên thuận lợi cho việc phát triển cây công nghiệp và nông nghiệp, đặc biệt là cho các loại cây nhiệt đới như cà phê, cao su, hồ tiêu, bơ, sầu riêng, và mắc-ca.

Hệ thống rừng là một nguồn tài nguyên tự nhiên quý báu của vùng Tây Nguyên, với diện tích lớn vượt trội. Tổng diện tích rừng trong vùng này gần 2,6 triệu héc-ta, đứng thứ ba toàn quốc (chiếm khoảng 17,5% diện tích của vùng Tây Nguyên). Trong số này, rừng tự nhiên chiếm 2,1 triệu héc-ta, trong khi rừng trồng mới chiếm 469.000 héc-ta, với tỷ lệ che phủ rừng xấp xỉ 46% (tính đến năm 2021). Qua đó có có thể thấy tiềm năng xuất khẩu nông lâm sản của vùng Tây Nguyên là vô cùng lớn với nhiều loại sản phẩm đa dạng trong đó có cà phê và cao su đã nổi tiếng về sản lượng xuất khẩu đứng hàng đầu thế giới.

Giá trị xuất khẩu vùng Tây Nguyên năm 2022 (Triệu USD). (Nguồn: Senvangdata.com)

Tài nguyên rừng ở vùng này rất đa dạng về mặt sinh học, với nhiều loại động, thực vật quý hiếm, như cây gỗ quý, cây dược liệu, và động vật như voi, hổ, khỉ, và nhiều loài khác. Rừng từ lâu đã đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của người dân địa phương, tạo ra một “văn hóa rừng” độc đáo.

Tài nguyên khoáng sản trong vùng cũng đa dạng, với một số loại khoáng sản có trữ lượng lớn, bao gồm than bùn, than nâu, và sét cao lanh. Đặc biệt, trữ lượng bô-xít ở vùng này rất lớn, khoảng 10 tỷ tấn, chiếm 90% trữ lượng bauxite của cả nước. Điều này tạo ra cơ hội cho việc phát triển các ngành công nghiệp năng lượng và khai khoáng trong tương lai.

Ngoài ra, với địa hình cao nguyên tương đối bằng phẳng và mạng lưới sông suối phong phú, vùng Tây Nguyên cung cấp điều kiện lý tưởng cho sự phát triển của nhiều loại hình du lịch như du lịch sinh thái, văn hóa, nghỉ dưỡng, thể thao, mạo hiểm, và canh nông. Đây là cơ sở để hình thành “con đường xanh Tây Nguyên,” mở ra nhiều cơ hội kinh tế và văn hóa cho vùng này.

Du lịch sinh thái vùng Tây Nguyên. (Nguồn: Sen Vàng tổng hợp)

Tây Nguyên không chỉ là một vùng đất đa dạng về thiên nhiên mà còn là một ổn định văn hóa truyền thống phong phú. Đây là nơi sinh sống của nhiều dân tộc thiểu số (DTTS) với 12 DTTS sống cố định tại đây. Hiện tại, vùng Tây Nguyên có một dân số ấn tượng, xấp xỉ 6 triệu người. Tại đây, chúng ta có cơ hội chứng kiến sự hiện diện của 53 dân tộc cùng sống chung với nhau, với 52 DTTS đạt khoảng 2,2 triệu người. Đây cũng là nơi duy nhất trong Việt Nam mà chúng ta có thể thấy đầy đủ các nhóm ngôn ngữ và dân tộc.

Lượng khách và doanh thu dịch vụ du lịch lữ hành vùng Tây Nguyên năm 2022. (Nguồn: Senvangdata.com)

Đồng bào DTTS tại Tây Nguyên đã lưu giữ và phát triển một di sản văn hóa độc đáo, với nhiều hiện vật và tài liệu có giá trị lịch sử và thẩm mỹ. Mỗi tỉnh trong vùng đều mang trong mình ít nhất một nét văn hóa nổi bật, đại diện cho bản sắc văn hóa của cư dân địa phương.

Vòng xoang đêm hội của người Ba Na (Nguồn: Sen Vàng tổng hợp)

Thách thức trong phát triển vùng

Tình hình kinh tế hiện tại của vùng Tây Nguyên đang đối diện với một số thách thức quan trọng. Mặc dù đã có sự tăng trưởng kinh tế, nhưng nó thiếu tính bền vững và thu nhập bình quân đầu người vẫn ở mức thấp nhất, chỉ xếp thứ 5 trong 6 vùng kinh tế – xã hội của Việt Nam. Sự chênh lệch thu nhập giữa các địa phương trong vùng là rất lớn, với tỉnh Lâm Đồng có thu nhập cao nhất và tỉnh Kon Tum có thu nhập thấp nhất. Số hộ nghèo và cận nghèo vẫn còn rất lớn, và có nguy cơ tái nghèo. Khoảng cách giữa những người giàu và người nghèo, đặc biệt là giữa các nhóm dân tộc, vẫn chưa được thu hẹp đáng kể.

GRDP và GRDP bình quân các tỉnh trong vùng Tây Nguyên. (Nguồn: Senvangdata.com)

Ngoài ra, vùng Tây Nguyên cũng đang gặp khó khăn trong việc đạt chuẩn nông thôn mới, cùng với chất lượng giáo dục và đào tạo, nguồn nhân lực, và năng suất lao động chậm chuyển biến và có nhiều hạn chế.

Tỷ lệ đô thị hóa vùng Tây Nguyên năm 2022. (Nguồn: Senvangdata.com)

Công tác chăm sóc sức khoẻ và dịch vụ y tế cũng còn nhiều khó khăn, và chỉ số phát triển con người (HDI) ở vùng này vẫn còn thấp so với mức trung bình cả nước.

Xếp hạng chỉ số HDI các tỉnh trong vùng Tây Nguyên so với cả nước năm 2022. (Nguồn: Senvangdata.com)

Hoạt động liên kết nội vùng và liên vùng hiện vẫn chưa chặt chẽ và hiệu quả, thường chỉ là hình thức. Hạ tầng vùng và liên vùng cần sự đầu tư và nâng cấp, đặc biệt là trong các lĩnh vực chiến lược như giao thông, y tế, giáo dục và công nghệ thông tin. Tình hình an ninh chính trị, trật tự, và an toàn xã hội còn đang đối mặt với nhiều thách thức phức tạp. Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị ở một số nơi cũng cần cải thiện để đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Trước những cơ hội và thách thức đó, ngày 6-10-2022 Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 23-NQ/TW với nội dung, phương hướng phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Tây Nguyên đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, nhằm định hướng, nhận diện thời cơ và thách thức để thúc đẩy xây dựng vùng Tây Nguyên phát triển mạnh mẽ hơn nữa trong giai đoạn hiện nay và những năm tiếp theo. Mục tiêu xây dựng đến năm 2030, Tây Nguyên là vùng phát triển nhanh, bền vững dựa trên kinh tế xanh, tuần hoàn; giàu bản sắc văn hóa dân tộc, điểm đến đặc sắc, hấp dẫn khách du lịch trong nước và quốc tế. Phát triển kinh tế nông nghiệp hiệu quả cao dựa trên nền tảng khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; hình thành một số sản phẩm nông nghiệp quy mô lớn có thương hiệu quốc tế gắn với các trung tâm chế biến. Cơ bản hình thành hạ tầng giao thông quan trọng, hạ tầng số,… Đến năm 2045, Tây Nguyên được kỳ vọng trở thành vùng phát triển bền vững, có nền kinh tế xanh, tuần hoàn; một số tỉnh trong vùng thuộc nhóm phát triển khá của cả nước,..

Trên đây là những thông tin tổng quan về “Kinh Tế Xã Hội Vùng Tây Nguyên: Sự Phát Triển và Thách Thức” do Sen Vàng Group cung cấp. Hy vọng với những thông tin trên giúp chủ đầu tư, nhà đầu tư và doanh nghiệp bất động sản có cái nhìn tổng quan về “Kinh Tế Xã Hội Vùng Tây Nguyên: Sự Phát Triển và Thách Thức“. Ngoài ra để xem thêm các bài viết về vùng Đồng bằng Sông Hồng, anh chị, bạn đọc có thể truy cập trang web: senvangdata.com.