Bảo tồn di sản Phú Thọ – Hòa Bình – Vĩnh Phúc: Tương Lai Bất động sản ESG với Khu Công nghiệp Xanh và Nghỉ dưỡng Tâm linh

6 Tháng 7, 2025

Mục lục

Mở đầu: Tiềm năng bảo tồn và khai thác di sản tại tam giác Trung du

Phú Thọ, Hòa Bình và Vĩnh Phúc, ba tỉnh trung du phía Bắc Việt Nam, sở hữu nguồn tài nguyên di sản phong phú, du lịch độc đáo, đặc sắc và mang giá trị chiến lược trong quy hoạch phát triển bền vững. Từ bảo tồn di sản văn hóa Vua Hùng, lễ hội Đền Hùng (Phú Thọ), rừng quốc gia Ba Vì, vườn quốc gia Xuân Sơn (đầy đủ các loài quý hiếm), đến hàng trăm di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, nghề truyền thống… tam giác Trung du là điểm gợi mở cho các concept bất động sản mang bản sắc và bền vững.

Bài viết này thực hiện thống kê các giá trị di sản, loài động thực vật, công trình biểu tượng, nỗ lực bảo tồn di sản và ứng dụng vào các concept khu đô thị xanh, khu nghỉ dưỡng sinh thái – tâm linh, khu công nghiệp xanh; đồng thời định hướng phát triển theo các SDG 11, 15 và 17.

Bảng thống kê di sản và yếu tố bổ sung

STT	Loại hình	Tên di sản/Loài/Nỗ lực bảo tồn	Mô tả ngắn gọn	Khu vực	Giá trị nổi bật	Trạng thái bảo tồn	Ứng dụng tiềm năng vào bất động sản	Cơ quan quản lý
1	Di sản thiên nhiên	Vườn quốc gia Tam Đảo	Khu du lịch sinh thái quốc gia, rừng tự nhiên, hệ động thực vật đa dạng	Tam Đảo, Vĩnh Phúc	Hệ sinh thái rừng cận nhiệt quý hiếm, khí hậu mát mẻ	Bảo vệ nghiêm ngặt theo Luật Lâm nghiệp	Khu nghỉ dưỡng sinh thái, đô thị du lịch	Ban Quản lý Vườn quốc gia Tam Đảo, Sở NN&PTNT Vĩnh Phúc
2	Di sản thiên nhiên	Hồ Đại Lải	Hồ nước nhân tạo, rừng thông, đồi núi	Phúc Yên, Vĩnh Phúc	Cảnh quan đẹp, tiềm năng du lịch sinh thái	Khai thác du lịch, cần kiểm soát phát triển	Khu nghỉ dưỡng cao cấp, đô thị ven hồ	UBND TP Phúc Yên, Sở TN&MT Vĩnh Phúc
3	Di sản thiên nhiên	Vườn quốc gia Xuân Sơn	Rừng đặc dụng, 1263 loài thực vật, 368 loài động vật	Tân Sơn, Phú Thọ	Đa dạng sinh học, cây thuốc quý	Quy hoạch bảo tồn nghiêm ngặt đến 2030	Resort sinh thái, du lịch mạo hiểm	Ban Quản lý Vườn quốc gia Xuân Sơn
4	Di sản thiên nhiên	Khu bảo vệ cảnh quan Núi Nả	Cảnh quan rừng núi nguyên sinh	Hạ Hòa, Phú Thọ	Cảnh quan thiên nhiên, gần Đền Hùng	Quy hoạch bảo tồn 670 ha	Du lịch sinh thái, tuyến leo núi	UBND huyện Hạ Hòa, Sở TN&MT Phú Thọ
5	Di sản thiên nhiên	Đầm Ao Châu	Khu đất ngập nước, loài quý hiếm	Hạ Hòa, Phú Thọ	Sinh thái đất ngập nước, đa dạng sinh học	Đề xuất thành lập 500 ha	Công viên sinh thái nước, du lịch chữa lành	UBND huyện Hạ Hòa, Sở TN&MT Phú Thọ
6	Di sản thiên nhiên	Khu BTTN Hang Kia – Pà Cò	Rừng trên núi đá vôi, loài lan đặc hữu	Mai Châu, Hòa Bình	Trung tâm sinh học Tây Bắc	Phân khu nghiêm ngặt, cần bảo vệ cộng đồng	Resort sinh thái, nghiên cứu thực địa	UBND tỉnh Hòa Bình, Sở TN&MT
7	Di sản thiên nhiên	Khu BTTN Ngọc Sơn – Ngổ Luông	Hành lang nối Cúc Phương – Pù Luông, 40 loài Sách đỏ	Lạc Sơn, Tân Lạc, Hòa Bình	Hệ sinh thái đá vôi, voọc mông trắng	Bảo vệ chặt, 23 loài IUCN	Sinh thái – tâm linh văn hóa Mường	Ban Quản lý BTTN
8	Di sản thiên nhiên	Khu BTTN Thượng Tiến	Trung tâm bảo tồn linh trưởng	Kim Bôi, Hòa Bình	Đa dạng sinh học, cần kiểm soát săn bắt	Cần tăng cường bảo vệ cộng đồng	Du lịch sinh thái, học tập trải nghiệm	Ban Quản lý BTTN
9	Di sản thiên nhiên	Vườn Quốc gia Cúc Phương	Vườn quốc gia lâu đời, trung tâm cứu hộ linh trưởng	Ven phía Nam Hòa Bình	Hệ động thực vật phong phú	Quản lý xuyên tỉnh, có vườn thực vật	Tour du lịch sinh thái liên tỉnh	Ban Quản lý Vườn quốc gia Cúc Phương
10	Loài động vật	Voọc mũ trắng, khỉ mặt đỏ	Động vật quý hiếm Sách đỏ	Tam Đảo, Vĩnh Phúc	Giá trị bảo tồn đa dạng sinh học	Bảo tồn nghiêm ngặt, bị đe dọa	Giáo dục sinh thái, thương hiệu du lịch	Viện Sinh thái, Ban Quản lý VQG Tam Đảo
11	Loài động vật	Voọc mông trắng, gấu ngựa, báo gấm, công, gà lôi trắng	Động vật đặc hữu Sách đỏ VN/IUCN	Ngọc Sơn – Ngổ Luông, Hang Kia – Pà Cò, Hòa Bình	Bảo tồn đa dạng sinh học	Giám sát bảo vệ	Biểu tượng dự án sinh thái	Chi cục Kiểm lâm, Ban Quản lý BTTN
12	Loài động vật	92 loài thú, 224 loài chim, 53 loài bò sát	Động vật quý hiếm Sách đỏ	Xuân Sơn, Phú Thọ	Giá trị bảo tồn gene	Giám sát khoa học, bảo vệ nghiêm ngặt	Du lịch khám phá, khu phục hồi sinh học	Ban Quản lý VQG Xuân Sơn
13	Loài cây	Sa nhân tím, lan rừng	Cây thuốc quý, thực vật đặc hữu	Tam Đảo, Vĩnh Phúc	Giá trị dược liệu, bảo tồn gen	Chương trình bảo tồn VQG	Du lịch chữa lành, công viên thực vật	Vườn quốc gia Tam Đảo, Bộ NN&PTNT
14	Loài cây	Lan hài xanh, kim tuyến, trắc, gụ, chò chỉ	Cây rừng quý, giá trị y học	Các khu BTTN Hòa Bình	Giá trị cảnh quan, dược liệu	Nguy cơ khai thác trái phép	Công viên di sản, resort xanh	Sở NN&PTNT Hòa Bình
15	Loài cây	665 loài cây thuốc	Dược liệu quý, ứng dụng y học	Xuân Sơn, Phú Thọ	Giá trị y học, nông nghiệp hữu cơ	Quản lý, nghiên cứu tại VQG	Khu dược liệu, đô thị y học	Ban Quản lý VQG Xuân Sơn
16	Công trình/di tích	Đền Thính, Đình Ngọc Canh, Đình Thổ Tang	Di tích lịch sử, văn hóa dân gian	Yên Lạc, Bình Xuyên, Tam Dương, Vĩnh Phúc	Bản sắc văn hóa làng Việt	468 di tích, 2 quốc gia đặc biệt	Khu đô thị văn hóa, phố lễ hội	Sở VH-TT&DL, UBND các huyện Vĩnh Phúc
17	Công trình/di tích	Khu di tích lịch sử Đền Hùng	Trung tâm tín ngưỡng cội nguồn	Việt Trì, Phú Thọ	Di tích quốc gia đặc biệt	Tu bổ định kỳ, có vùng đệm	Đô thị văn hóa – tâm linh	Trung tâm bảo tồn Đền Hùng
18	Công trình/di tích	Khu ngã ba sông Đà – Lô – Thao	Vùng hợp lưu 3 con sông	Hạ Hòa, Phú Thọ	Giá trị sinh thái, lịch sử	Quy hoạch vùng bảo tồn sinh thái	Đô thị ven sông, du lịch sinh thái	UBND huyện Hạ Hòa
19	Công trình/di tích	Hang Tiên Phi, Hang Chiềng Khến, Bia đá vua Lê, đền Bờ	Hang động, di tích khảo cổ	TP Hòa Bình, Đà Bắc, Tân Lạc, Yên Thủy	Văn hóa Hòa Bình thời đồ đá	41 di tích quốc gia, 60 cấp tỉnh	Đô thị du lịch văn hóa, phố đi bộ khảo cổ	Sở VH-TT&DL Hòa Bình
20	Văn hóa phi vật thể	Hát Trống quân, lễ hội Đền Hùng (Vĩnh Tường)	Dân ca, nghi lễ thờ Thành hoàng	Vĩnh Tường, Lập Thạch, Vĩnh Phúc	Di sản phi vật thể quốc gia	Ghi danh quốc gia, một số mai một	Không gian biểu diễn trong khu đô thị	Trung tâm VH-TT, Hội Di sản Vĩnh Phúc
21	Văn hóa phi vật thể	Hát Xoan Phú Thọ (UNESCO)	Nghệ thuật dân gian, di sản nhân loại	Việt Trì, Phú Thọ	Di sản phi vật thể đại diện nhân loại	Bảo vệ, tổ chức lễ hội định kỳ	Lễ hội văn hóa, phố cổ nghệ thuật	Sở VH-TT-DL, Trung tâm Bảo tồn Hát Xoan
22	Văn hóa phi vật thể	Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương (UNESCO)	Tín ngưỡng quốc gia, lễ hội Giỗ tổ	Đền Hùng, Phú Thọ	Tín ngưỡng gắn kết cộng đồng	Bảo tồn nghiêm ngặt, quốc lễ hàng năm	Không gian tâm linh, phố lễ hội	Trung tâm bảo tồn Đền Hùng
23	Văn hóa phi vật thể	Mo Mường, 36 lễ hội dân tộc	Tín ngưỡng, dân ca Mường, Dao, Mông	Toàn tỉnh Hòa Bình	Mo Mường đề trình UNESCO	Hồ sơ cho 20 di sản, nghệ nhân được hỗ trợ	Khu nghỉ dưỡng tâm linh, lễ hội theo mùa	Sở VH-TT&DL Hòa Bình
24	Dự án bảo tồn thiên nhiên	Quy hoạch mở rộng khu bảo vệ rừng Tam Đảo	Tăng diện tích rừng phòng hộ	Tam Đảo, Vĩnh Phúc	Tăng độ che phủ, đa dạng sinh học	Tích hợp trong quy hoạch tỉnh	Công viên rừng, hành lang xanh đô thị	Sở NN&PTNT, Ban Quản lý VQG Tam Đảo
25	Nỗ lực bảo tồn di sản	Phục dựng đình, chùa cổ, lễ hội	Trùng tu công trình tín ngưỡng	Toàn tỉnh Vĩnh Phúc	Bảo tồn bản sắc làng quê	Xã hội hóa, ngân sách nhà nước	Khu du lịch tâm linh, tuyến văn hóa	Sở VH-TT&DL, Ban Quản lý di tích Vĩnh Phúc
26	Nỗ lực bảo tồn di sản	Hồ sơ di sản Mo Mường (UNESCO)	Văn hóa Mo Mường đề trình UNESCO	Phú Thọ, Hòa Bình	Giá trị nghi lễ dân tộc	Đang xây dựng hồ sơ	Không gian văn hóa Mường, cộng đồng	Sở VH-TT-DL Phú Thọ, Hòa Bình
27	Dự án bảo tồn	Bảo tồn Mo Mường, ruộng bậc thang, 10 bản truyền thống	Bảo tồn gắn phát triển du lịch	Cao Phong, Tân Lạc, Hòa Bình	Bảo tồn kinh tế – du lịch	Đang triển khai, cần đánh giá	Nhà sàn truyền thống, làng du lịch	UBND tỉnh, Sở VH-TT&DL Hòa Bình

Ứng dụng vào concept sản phẩm bất động sản

Với hệ thống di sản đa dạng, từ tín ngưỡng thờ Vua Hùng, rừng quốc gia Xuân Sơn đến các công trình kiến trúc gỗ truyền thống và kinh tế đêm đang hình thành, ba tỉnh Phú Thọ – Hòa Bình – Vĩnh Phúc có nền tảng mạnh mẽ để phát triển ba nhóm sản phẩm bất động sản đặc trưng: khu đô thị xanh – văn hóa, khu nghỉ dưỡng sinh thái – tâm linh, và khu công nghiệp xanh gắn với truyền thống bản địa.

Khu đô thị xanh – văn hóa có thể khai thác các yếu tố như kiến trúc gỗ cổ truyền, làng nghề truyền thống, tín ngưỡng cộng đồng để tạo ra không gian sống mang bản sắc địa phương, kết hợp với các trục phố đi bộ, công viên chủ đề.

Khu nghỉ dưỡng sinh thái – tâm linh có cơ hội tích hợp tài nguyên tự nhiên và tâm linh sẵn có như vườn quốc gia Xuân Sơn, Đền Hùng, chùa Thác Bạc. Đây là tiền đề lý tưởng để phát triển các sản phẩm nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe, thiền định, du lịch trải nghiệm – góp phần nâng cao hình ảnh điểm đến và bảo tồn tài nguyên.

Khu công nghiệp xanh – truyền thống có thể gắn với các trung tâm nghề truyền thống, sử dụng các mô hình sản xuất sạch, và khai thác thế mạnh địa phương như gỗ, gốm, dệt thổ cẩm – từ đó tạo sinh kế bản địa, đồng thời phù hợp với xu hướng công nghiệp tuần hoàn và phát triển bền vững.

Mỗi loại hình đều mang trong mình tiềm năng hình thành hệ sinh thái bất động sản gắn với bảo tồn – giáo dục – văn hóa và đổi mới sáng tạo, nếu được quy hoạch và vận hành đúng định hướng. Các giá trị di sản không chỉ là yếu tố thiết kế, mà còn là nguồn lực cạnh tranh trong thu hút cư dân, du khách và nhà đầu tư thế hệ mới.

Case study quốc tế

Luang Prabang, Lào

Di sản: Thành phố cổ được UNESCO công nhận từ năm 1995. Tính đến cuối 2022, có 611 tòa nhà quan trọng được kiểm kê và 339 công trình đã phục hồi (~55%), 32 công trình cần bảo tồn khẩn cấp.

Thành công: Triển khai “Luang Prabang Conservation Plan” (PSMV), giám sát hoạt động xây dựng, phát triển chợ đêm Sisavangvong, homestay bản địa, bảo tàng sống nghề dệt, bảo tồn voi Lào và phát triển du lịch sinh thái cộng đồng.
Bài học:
- Quy hoạch dựa trên kiểm kê di sản chính xác: từng mái nhà cổ, mảng phế tích, cảnh quan sông nước,… phải kiểm kê để xác định hạn mức can thiệp.
- Tổ chức giám sát đa bên: Kết hợp quản trị đa bên giữa chính quyền – cộng đồng – tổ chức quốc tế.
- Du lịch cộng đồng & kinh tế đêm: homestay và tour bản địa, chợ đêm… giúp sinh kế bền vững cho dân bản.
- Hạn chế phát triển quá mức, đảm bảo sức tải đô thị.

Kyoto, Nhật Bản

Di sản: Thành phố lịch sử với các địa danh như Kinkaku-ji, Arashiyama, quận Gion được UNESCO công nhận. Kyoto có mô hình bảo tồn nhà truyền thống Machiya và tuyến phố cổ như Sannenzaka/Ninenzaka.

Thành công: Giai đoạn 2015–2019, quy hoạch phát triển du lịch kết hợp bảo tồn giúp kiểm soát tăng trưởng giá đất và bảo tồn nguyên trạng phố cổ
Bài học:
- Giới hạn chiều cao công trình, bảo tồn mái ngói gỗ, kiến trúc truyền thống.
- Phát triển tuyến phố đi bộ chủ đề, trải nghiệm thủ công, ẩm thực.
- Cải tạo nhà truyền thống thành minshuku (nhà nghỉ bản địa) có kiểm soát.
- Điều phối phát triển du lịch gắn với duy trì môi trường sống.

Định hướng phát triển bền vững

Bảo tồn sinh học: Phát triển công viên sinh thái tại vùng đệm Xuân Sơn, khu bảo tồn nhỏ kết hợp trung tâm giáo dục môi trường.
Tiện ích cộng đồng: Tái cấu trúc phố đi bộ, quảng trường năng lượng mặt trời, chợ đêm công nghệ xanh.
Hợp tác cộng đồng: Thu hút nghệ nhân, liên kết tour du lịch cộng đồng – sản phẩm làng nghề – chợ văn hóa bản địa.
Công nghệ và giáo dục: Sử dụng vật liệu tái tạo, triển khai bảo tàng số, trải nghiệm di sản qua VR/AR.
Kết nối SDG:
- SDG 11: Thành phố bền vững
- SDG 15: Bảo tồn hệ sinh thái
- SDG 17: Quan hệ đối tác – công – tư – cộng đồng

Kết luận

Tam giác di sản Phú Thọ – Hòa Bình – Vĩnh Phúc là vùng đất lý tưởng để kiến tạo những concept bất động sản bền vững gắn với bản sắc văn hóa và sinh thái đặc thù. Các khu đô thị xanh, nghỉ dưỡng sinh thái, và khu công nghiệp sạch nếu được thiết kế trên nền tảng bảo tồn di sản sẽ không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn góp phần gìn giữ di sản cho thế hệ sau.

Sen Vàng cam kết tiếp tục đồng hành cùng các chủ đầu tư, chính quyền địa phương và cộng đồng trong việc tư vấn phát triển các dự án bất động sản gắn với giá trị di sản – môi trường – con người.

Xem thêm các bài viết về Tính bản địa – di sản – bảo tồn

info@senvanggroup.com

0948 48 48 59